Gelijkwaardigheid, nieuwsgierigheid en kansen zien. Met deze woorden zijn de twee ontmoetingen tijdens het werkbezoek in Rotterdam samen te vatten. Kerngemeente ‘Geloven in Spangen’ is bewust geen kerk voor de buurt, maar ván de buurt. En voor SKIN Rotterdam - de koepelorganisatie van migrantenkerken - blijft het streven naar gelijkwaardigheid een dagelijkse struggle.
Samen brengen we leven in de wijk
In een gammel winkelpand in de Rotterdamse volksbuurt Bospolder-Tussendijken wordt de delegatie van de classis Zuid-Holland-Zuid en de dienstenorganisatie ontvangen door de energieke pioniers Nico van Splunter en Martijn de Jong. In het pand huist de weggeefwinkel Yess. Het winkelpand kregen ze gratis van de woningbouwcorporatie. En ook de verf op de muur en de meubels - zoals een tafel van een failliete sauna - zijn gratis. Alles om de kosten van dit pionierende diaconale project zo laag mogelijk te houden.
Het pand dienst als weggeefwinkel voor voedsel en kleding en als ontmoetingsplek voor iedereen die zich welkom voelt. Inmiddels cirkelen er 35 vrijwilligers om het project heen en helpen ze 170 gezinnen per dag. Samen brengen ze leven in de wijk. Dat is de leus van deze pioniersplek die de eerste kerngemeente van de Protestantse Kerk werd.
Drijvende kracht achter ‘Geloven in Botu’, pioniersplek van kerngemeente ‘Geloven in Spangen’, is Nico van Splunter. Of zoals vrijwilliger Kadisha het zegt ‘Onze vader’. Zij werkt 50 uur per week voor deze plek en raakt niet uitgepraat over wat de plek voor haar en anderen betekent. “Ik noemde hem eerst altijd directeur. Toen ik hoorde dat hij pastor van de kerk is, kreeg hij nog meer respect van mij. Hij komt om de mensen te helpen. Hij is een ambassadeur van God.”
Dit korte intermezzo van Khadija - tijdens een serieuze presentatie aan de delegatie - gaf een mooi inkijkje in wat deze plek voor mensen betekent. Gedreven vanuit het evangelie - bijv. Handelingen 6:1-7 - is jaren geleden vanuit de Pelgrimvaderkerk de pioniersplek ‘Geloven in Spangen’ ontstaan. Inmiddels is deze pioniersplek een zelfstandige (kern)gemeente geworden en dagelijks diaconaal aanwezig in de wijk waar zo’n 85% rond de armoedegrens leeft. De lijst aan activiteiten die ontplooid worden, is eindeloos: van zwemles voor vrouwen tot computers voor kinderen tijdens de coronacrisis, van voorlichting over vaccinatie tot samen eten, van voedselvoorziening tot coaching op het gebied van arbeid.
Dit alles samengevat in een prachtige landkaart met termen als ‘Woestijn van armoede’, ‘Dal van eenzaamheid’ en ‘Tuin van vooruitgang’.
Zee van zingeving
De ‘Zee van zingeving’ is een essentiële plek op deze landkaart. Zo zijn er wekelijkse korte vieringen met een preek van maximaal 12 minuten in een bijzaaltje van een speeltuinvereniging. Tweewekelijks is er een gebedsuur waarin wordt gebeden voor de wijk. En op de scholen verzorgen ze levensbeschouwelijke momenten. De lokale overheid is blij met deze initiatieven en heeft inmiddels gevraagd of ze ook zoiets (lees: een pioniersplek met diaconale activiteiten) kunnen opzetten in de wijk Oud-Mathenesse.
Nico van Splunter: “Dat we dit vanuit een christelijke overtuiging doen, maakt de gemeente Rotterdam niet uit. Hier geldt de Rotterdamse mentaliteit: wie het werkt doet, krijgt het geld. Ze betalen dus ook voor de helft mee aan deze weggeefwinkel.”
Zowel scriba René de Reuver als classispredikant Gerrit van Meijeren spreken hun waardering uit voor deze ondernemende manier van kerk-zijn. Nico van Splunter: “Het zou mooi zijn als hier in de opleidingen voor voorgangers meer aandacht voor zou komen. Hoe je kansen ziet en die verzilvert.”
SKIN Rotterdam
Er zijn zo’n 200 internationale kerken in Rotterdam. SKIN Rotterdam probeert hen samen te brengen in een netwerk, zodat men van elkaar kan leren. Ook willen ze een positieve bijdrage leveren aan de Rotterdamse samenleving door de gemeenschappen te verbinden aan de maatschappij. Dat lukt goed door allerlei sociaal-maatschappelijke projecten: taalplan, armoedeproject, opvoedingsproject, dialogen over racisme en discriminatie etc. Ook weten Nederlandse kerken, overheid en maatschappelijke organisaties SKIN Rotterdam te vinden wanneer zij christenen met een migratieachtergrond willen bereiken.
Daarnaast is SKIN Rotterdam een soort dienstenorganisatie voor internationale kerken in de stad. Het grootste pijnpunt is de huisvesting. Veel internationale geloofsgemeenschappen hebben geen eigen kerkgebouw en kunnen er met moeite eentje huren, laat staan kopen. Ook helpen ze bij administratieve taken, zoals ANBI-regelementen.
Nieuwsgierigheid
Een van de recent aangesloten kerken van SKIN Rotterdam is de Hervormde Gemeente Rotterdam Centrum. Bijzonder, want dat is natuurlijk geen internationale kerk. Maar zij zijn nieuwsgierig naar de vele internationale kerken in hun stad. En dat is een eerste stap naar gelijkwaardigheid.
Dat gelijkwaardigheid mooi klinkt, maar niet makkelijk is, bewijst ook deze ontmoeting weer. Na een presentatie over wat dit netwerk van migrantenkerken doet en betekent voor de stad, ontspint zich een intens - en bij vlagen gefrustreerd - gesprek over de contacten tussen gemeenten van de Protestantse Kerk en internationale kerken.
Vaak beperken deze contacten zich tot de verhuur van het gebouw aan een internationale kerk, maar van een echte ontmoeting is geen sprake. Karin de Schipper, directeur SKIN Rotterdam, verbaast zich hierover: “Hoe kun je je kerkgebouw verhuren zonder oprecht nieuwsgierig te zijn naar de mensen aan wie je het verhuurt?”
Ze vindt dat er een diepe bezinning in de Protestantse Kerk nodig is over de eigen rol in de steeds diversere samenleving. “Er heerst een enorme ‘help-reflex’ in plaats van vanuit een gelijkwaardige houding elkaar ontmoeten.” Terwijl er genoeg voorbeelden zijn die laten zien dat het anders kan.
Zo werkt de Protestantse Gemeente Kralingen al jaren samen met internationale kerken, is er ieder jaar een gezamenlijke Thanksgiving-viering en hebben een protestantse gemeente en een Spaanstalige kerk in Rotterdam-Zuid zelfs een gezamenlijk jaarthema gekozen.
Scriba René de Reuver heeft grote belangstelling voor dit thema. Niet voor niets wordt er in de visienota aandacht aan besteed. “Migrantenchristenen ervaar ik als genadegave van God van de Nederlandse samenleving. Niet om elkaar heen leven, maar met elkaar leven. Dat je elkaars vreugden en noden draagt. We horen principieel bij elkaar.”
Bisschop Nana Opoku - voorzitter bestuur SKIN-Rotterdam - vindt dat mooie woorden, maar is ook gefrustreerd. “Ik ben al sinds de jaren 90 bezig met bruggen bouwen. Maar het blijft alleen maar bij ‘praten, praten, praten’. Er is geen sprake van echte gelijkwaardigheid. Ik bouw al 15 jaar aan relaties, maar als puntje bij paaltje komt trekken traditionele kerken zich vaak opeens terug. (....) Je kunt geen relatie met iemand bouwen als je denkt dat je het beter weet. Of dat als we het niet doen op jouw manier dat het dan niet goed is. Het institutionele denken moet doorbroken worden. We moeten samenwerken voor God.”
Op 27 juni vindt er een zomerconferentie voor predikanten en voorgangers plaats met als thema ‘Migranten en de kerk: Kansen en knelpunten’. Meer informatie en aanmelden.
