Veelgestelde vragen

Per 1 januari 2025 dragen gemeenten en diaconieën een promillage van 1,5 promille van hun totale eigen vermogen af als bijdrage aan de Solidariteitskas.

Een gemeente A of diaconie B is aantoonbaar solidair met een gemeente X respectievelijk een diaconie Y als gemeente X of diaconie Y nieuw beleid heeft ontwikkeld voor haar gemeente- respectievelijk diaconie-zijn, die toekomstbestendig en/of toekomstgericht is, en gemeente A respectievelijk diaconie B daaraan een substantiële financiële bijdrage doet.

1. Met ‘nieuw’ beleid wordt bedoeld dat het om meer gaat dan om voortzetting van het bestaande beleid.
2. Met ‘toekomstbestendig’ wordt bedoeld, in combinatie met ‘nieuw’, dat de gemeente of diaconie op basis van nieuw beleid 8 jaar kan blijven voortgaan/ voortbestaan, al dan niet door samen te werken of te verenigen met een andere gemeente/ diaconie.
3. Met ‘toekomstgericht’ wordt bedoeld, in combinatie met ‘nieuw’, dat de gemeente of diaconie ten opzichte van het bestaande beleid duidelijk nieuwe wegen inslaat, in lijn met de visiedocumenten van de Protestantse Kerk.
4. Met een ‘substantiële financiële bijdrage’ wordt bedoeld een bijdrage van ten minste een eenmalig bedrag ter hoogte van 1% van het vermogen van gemeente A, respectievelijk diaconie B., met een minimum van € 10.000.
5. Gemeenten A en X respectievelijk diaconieën B en Y kunnen naburig zijn, maar mogen/kunnen ook in andere delen van het land liggen.

Dat er sprake is van aantoonbare solidariteit in deze zin moet door de betrokken gemeenten (A en X) respectievelijk diaconieën (B en Y) onderbouwd worden met relevante documenten, zoals

• beleidsplannen;
• besluit van de betrokkenen kerkenraden en colleges van kerkrentmeesters, respectievelijk colleges van diakenen;
• financiële meerjarenplannen.

Teruggave van de solidariteitsbijdrage

Indien een bijdrage, van een gemeente of diaconie aan een andere gemeente of diaconie, gedaan in enig jaar, voldoet aan de in deze regeling genoemde voorwaarden, wordt het bedrag van de solidariteitsheffing over dat jaar aan deze gemeente of diaconie terugbetaald.

Beoordeling en effectuering

Een gemeente of diaconie zendt haar verzoek om teruggave aan de commissie steunverlening, die dit verzoek onder eindverantwoordelijkheid van de kleine synode, beoordeelt. Het verzoek dient gepaard te gaan met de genoemde documenten.

De grondslag is het totaal van de Baten A, plus de Incidentele baten B, verminderd met het totaal van de doorzendcollectes uit Rubriek 84 in FRIS.  

Ongerealiseerde koersverschillen en ongerealiseerde herwaarderingen die aan de Reserves (rekening 21.92-21.94-21.95) zijn toegevoegd, tellen niet mee.

Het eigen vermogen is het totaal van alle posten die beginnen met 20 en 21 in het rekeningschema in FRIS. Dit zijn niet de onderhoudsvoorziening en ook niet eventuele schulden.

Daarmee zijn alle baten grondslag zijn voor de heffing. De quotumlasten worden daarmee eerlijker verdeeld over alle gemeenten. Het draagvlak wordt zo verbreed: de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten.Twee derde van de gemeenten gaat structureel minder betalen.

De regeling gaat in op 1 januari 2025. Het opstellen van uw begroting voor 2025 is het eerste moment waarop colleges van kerkrentmeesters en diakenen gaan werken met de nieuwe regelingen.

De laatste jaren bleek dat in de huidige regeling - die dateert uit 2003 - de lasten niet evenredig over de gemeenten verdeeld zijn. Sinds 2004 is het heffingspercentage niet naar boven bijgesteld, en vanaf 2008 zelfs verlaagd en daarna steeds op hetzelfde niveau gebleven. In het mozaïek van kerkplekken dat de Protestantse Kerk nu is, worden kwetsbare gemeenten en nieuwe vormen van kerk-zijn in deze situatie relatief het zwaarst belast. Op 15 maart jl. heeft de kleine synode daarom ingestemd met een nieuwe heffingsgrondslag voor quotum en Solidariteitskas. Hiermee worden de lasten naar draagkracht van gemeenten, dus eerlijker, verdeeld. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten.

Op verzoek van de kleine synode is er onder leiding van het bestuur van de dienstenorganisatie en in samenwerking met het Generale College voor de Behandeling van Beheerszaken (GCBB), VKB Kerkrentmeesters, de Federatie van Diaconieën en de financiële commissie Lutherse Traditie, een analyse gemaakt. Daaruit bleek dat in de huidige quotisatieregeling de lasten over alle gemeenten niet evenredig verdeeld zijn (de zogenaamde quotumdruk). Gemeenten met minder financiële middelen dragen nu relatief meer bij dan gemeenten met meer financiële draagkracht. In september 2023 heeft de kleine synode deze analyse vastgesteld en opdracht gegeven om de huidige quotisatieregeling te herzien, zodanig dat de lasten van ons kerk-zijn eerlijker en naar draagkracht over de gemeenten worden verdeeld. De uitwerking van de nieuwe quotumregeling is afgestemd met bovenstaande partijen.

Gemeenten en diaconieën die als gevolg van de nieuwe quotisatieregeling 10.000 euro of meer gaan betalen dan voorheen, vallen in een overgangsregeling. Landelijk zullen dat ongeveer 40 gemeenten of diaconieën zijn. Welke dat zijn, wordt eenmalig bepaald door op basis van de jaarrekening 2023 de huidige regeling te vergelijken met de nieuwe regeling. 

Uitwerking van de regeling:

Het verschil tussen de nieuwe regeling en de oude regeling duiiden we aan als V (van verschil). Dit verschil wordt eenmalig berekend op basis van de jaarrekening 2023. Bij het quotum voor gemeenten is V het verschil tussen het nieuwe quotum (dat is 3,5 procent van de structurele baten) en het quotum berekend volgens de oude regeling. Structurele baten zijn in dit geval alle baten volgens de nieuwe regeling behalve de baten die in de jaarrekening 2023 zijn geboekt onder de rekeningnummers beginnend met 95. Bij de Solidariteitskas voor gemeenten is V de vergelijking tussen 1,5 promille van het eigen verogen en de bijdrage Solidariteitskas volgens de oude regeling (het aantal belijdende leden maal 5 euro). Bij diaconineën is V het verschil tussen 3,5 procent van de structurele baten plus 1,5 promille van het eigen vermogen en het quotum volgens de oude regeling. Dat is 5,7 procent van de oude grondslag plus 1,35 euro maal het aantal belijdende leden. 

De korting op de te betalen bedragen aan quotum en/of Solidariteitskas is als volgt opgebouwd:

• 2025: 90 procent van V
• 2026: 70 procent van V
• 2027: 50 procent van V
• 2028: 30 procent van V
• 2029: 10 procent van V
• 2030: geen korting meer

Bedrag V wordt eenmalig berekend, zodat de gemeente of diaconie precies weet wat de korting is én de berekening niet elk jaar herhaald hoeft te worden.

Rekenvoorbeeld

De afdracht voor het quotum wordt vastgesteld op basis van de jaarrekening van twee jaar eerder. Op het moment dat je deze bate binnenkrijgt hoef je er nog geen quotum over te betalen. Als je verwacht dat je in liquiditeitsproblemen komt, dan heb je twee jaar om deze goederen te verkopen en de liquide middelen aan te vullen.

De richtlijn stelt dat gemeenten en diaconieën altijd 25 procent van hun vaste lasten liquide moeten houden. De nieuwe afdrachtsregeling voor het quotum brengt de liquide middelen daarom niet in gevaar.  

Uit de opbrengsten van het quotum wordt het landelijke werk van de kerk betaald, waaronder het classicale en synodewerk, gemeenteopbouw, de begeleiding, scholing en nascholing van predikanten en kerkelijk werkers, het jeugdwerk, oecumene, en de ondersteunende activiteiten die het kerkenwerk mogelijk maken, zoals juridische zaken, financiën en ondersteuning van gemeenten door het mobiliteitsbureau.

Daarnaast is er de jaarlijkse afdracht aan de Solidariteitskas. Hiermee ondersteunen en helpen gemeenten elkaar. Een gemeente die financiële steun nodig heeft om een vernieuwend plan uit te voeren kan subsidie aanvragen uit de Solidariteitskas.

Daarnaast worden specifieke vormen van pastoraat hieruit betaald. We noemen dat het categoriaal pastoraat. Het categoriaal pastoraat betreft vormen van pastorale aandacht in diverse velden van de maatschappij door predikanten en kerkelijk werkers met een zending van de Protestantse Kerk. Het is de roeping van de kerk om daar te zijn waar de Geest haar leidt en Jezus zich laat vinden. In onze complexe samenleving is dat op heel verschillende plekken buiten en binnen de kerkelijke kaders. Zoals verwoord in de visienota: ‘In professionele pastorale zorg en nabijheid is de kerk aanwezig tot in de haarvaten van de samenleving.’

Op dit moment zijn er tien maatschappelijke velden met een vorm van categoriaal pastoraat waarin de landelijke kerk ondersteunend aanwezig is: zorg, studentenwereld, krijgsmacht, justitie (detentie), politie, brandweer, dovenwereld, koopvaardij, binnenvaart, Schiphol. Het categoriaal pastoraat wordt uitgevoerd door ongeveer vijfhonderd protestantse predikanten met bijzondere opdracht (en een onbekend aantal kerkelijk werkers). Ongeveer vierhonderd van hen zijn werkzaam in de zorg en de overige in de andere negen categoriale pastoraten.

Het nieuwe percentage voor de quotumheffing bedraagt 3,5 procent voor het diaconaal en kerkrentmeesterlijk quotum.

De wens is dat dit percentage de komende drie jaar (vanaf 1 januari 2025) gelijk zal blijven.

Gemeenten en diaconieën hebben rechtspersoonlijkheid. De voorzitter en secretaris van het college van kerkrentmeesters en de voorzitter en secretaris van de diaconie vertegenwoordigen de respectievelijke colleges. In sommige gevallen vragen banken (bijvoorbeeld bij het openen of wijzigen van een rekening) om een verklaring van rechtspersoonlijkheid.

U kunt deze verklaring van rechtspersoonlijkheid aanvragen via info@protestantsekerk.nl of (030) 880 1880. U kunt als gemeente of diaconie zelf aan de bank doorgeven wie het college vertegenwoordigt (namen van voorzitter en secretaris); u kunt dit doen door de notulen waarin de benoeming van de voorzitter en secretaris zijn vastgelegd naar de bank toe te sturen.

Zie ook:

Waarom is de diaconie een aparte rechtspersoon?

De Protestantse Kerk heeft een groepsbeschikking met de Belastingdienst: onder nummer 813 612 809. Per 1 januari 2016 worden bovendien alle onder die groepsbeschikking vallende rechtspersonen (gemeenten, diaconieën en classes) ook afzonderlijk in het ANBI-register vermeld.

In het college van kerkrentmeesters zitten alle ouderling-kerkrentmeesters samen met de kerkrentmeesters (niet ouderlingen). Een college bestaat uit ten minste drie leden, waaronder ten minste twee ambtsdragers.

Indien het college minder dan drie leden telt, overleggen de kerkenraad en het breed moderamen van classicale vergadering op welke wijze de taken van het college worden verricht, naar regels bij generale regeling gesteld.

Diaconaal-rentmeesters zijn leden van het college van diakenen die geen ambtsdrager zijn. De diaconaal-rentmeesters worden door de kerkenraad benoemd uit degenen die tot de gemeenschap van de gemeente behoren. Diaconaal-rentmeesters kunnen dus (doop- en belijdende) leden, gastleden of vrienden zijn. 

De namen voor diaconaal-rentmeesters worden voorgedragen aan de gemeente om haar goedkeuring te verkrijgen.

Diaconaal-rentmeesters kunnen in de gemeente niet tegelijkertijd een ambt dragen en kunnen evenmin tegelijkertijd kerkrentmeester en diaconaal-rentmeester zijn.