Binnen de Nieuwe Kerk in Utrecht was er sprake van diverse meningen en visies van gemeenteleden op Gaza. Deze kerk ging de uitdaging aan en organiseerde in juli 2025 een gespreksavond. Die verliep verrassend harmonieus.
Doel
Naar elkaar leren luisteren, om te oefenen in ‘in liefde ruimte voor verschil’ (onderdeel van het DNA van de Nieuwe Kerk). Daarmee is het doel expliciet niet waarheidsvinding of gezamenlijke meningsvorming.
Opzet
Idealiter staan de stoelen in een kring, waarin iedereen een plek heeft. Uiteindelijk waren er zo’n 60 aanwezigen die in één grote kring in de kerkzaal zaten.
Programma
20.00 Inleiding, context en doel
De gespreksleider leidt de aanleiding, de voorgeschiedenis en het doel van de avond in:
- Benadrukken dat dit thema veel mensen na aan het hart ligt en dat, ondanks voorzichtigheid en goede intenties, mensen geraakt zijn door gemaakte keuzes.
- Het onderstrepen van het doel van de avond: in liefde ruimte voor verschil. Dus geen inspraakavond over Israël-Palestina-beleid of een moment om tot gezamenlijke conclusies en meningen te komen.
- Openen met gebed.
20.15 Spelregels: hoe doen we het vanavond samen?
De gespreksleider legt uit dat het doel (elkaar horen en gehoord worden) spelregels vraagt. Daarom beantwoorden we gezamenlijk de vraag:
- Wat heb je nodig om je uit te spreken?
- Wat heb je nodig om je gehoord te voelen?
De output schrijft de gespreksleider op een flip-over. Waar nodig vult hij aan met:
- We laten elkaar uitspreken.
- We beschuldigen elkaar niet.
- We stellen vragen die nieuwsgierig zijn (geen suggestieve of oordelende vragen).
- De gespreksleider zal zijn best doen om op de naleving toe te zien.
De gespreksleider benoemt dat het menselijk is om toch met elkaar tekort te schieten. Daarom geven we elkaar de ruimte om:
- Te benoemen wanneer iets je raakt en om genadig te zijn naar elkaar.
- Weg te lopen als het gesprek om welke reden dan ook raakt. Er is een aantal mensen beschikbaar om mee te lopen.
20.30 Theologische perspectieven
De gespreksleider of iemand anders schetst kort het theologisch spectrum met betrekking tot Israël (5 perspectieven), inclusief de opmerking dat hier nog tussenvormen, nuances, toevoegingen e.d. op zijn. Het doel niet is om dit alles theologisch uit te pluizen, maar om een theologisch kader te schetsen om te begrijpen waarom standpunten zo kunnen verschillen.
Wilma Wolswinkel: “Met drie gemeenteleden bereidden we deze avond voor. Eerst bespraken we het doel van de avond. Moest het vooral een gemeentebreed gesprek zijn of had men juist behoefte aan input door een expert? We besloten dat het vooral een gespreksavond moest zijn, maar wel met een inhoudelijk kader. Zo kwamen we op het idee om voorafgaand aan het gesprek de verschillende theologische perspectieven kort te schetsen. Achteraf hoorden we dat dit gemeenteleden enorm heeft geholpen. Het heeft hen over de drempel geholpen zich uit te spreken ...”
20.45 Wat raakt?
De gespreksleider vraagt de deelnemers om op te schrijven (of in gedachten over na te denken) wat hen persoonlijk raakt in de oorlog in Gaza. Bijvoorbeeld:
- Verbazing over de voorwaardelijke steun aan Israël.
- Dat een deel van het leed gebagatelliseerd wordt.
- Dat gezinnen/kerken verdeeld zijn.
Met daarbij als ondertiteling:
- Doe het kort en bondig, het liefst in 5 zinnen (vuistregel).
- Doe het met verbazing maar zonder oordeel naar mensen hier.
- Als het al gezegd is, is het al gezegd.
- Weg te lopen als het gesprek om welke reden dan ook raakt.
De gespreksleider vraagt iedereen om hardop uit te spreken wat hem of haar raakt, zonder te reageren op voorgangers.
21.00 Dilemma’s
De gespreksleider benoemt dat wat raakt divers is. Dat er verschillende perspectieven op Israël, op God, op de kerk zijn. Dat willen we verder uitdiepen door reacties te vragen op een aantal vragen. Opnieuw: niet om elkaar te overtuigen, maar om elkaar beter te begrijpen. Dus stel vragen in plaats van argumenten ertegenover te zetten.
De te bespreken vragen:
- Wat is Gods belofte voor Israël?
- Hoe wil God werken aan vrede in Israël en Gaza?
- Hoe ziet Bijbelse gerechtigheid in Israël én Gaza eruit?
- Wat vraagt God van de kerk in Nederland?
- Wat vraagt God van ons mensen?
De gespreksleider stelt de vraag en geeft wie wil de kans om te reageren (en let daarbij op de spelregels). Belangrijk is dat je daarbij eerst samenvat wat de persoon voor je gezegd heeft. De gespreksleider checkt met regelmaat of iedereen gezegd heeft wat hij of zij wil zeggen.
Wilma Wolswinkel: “Na een korte pauze halverwege de avond hadden we uiteindelijk nog maar zo’n 20 minuten de tijd. We hebben toen één vraag uitgekozen om met elkaar te bespreken. Dat was de vraag: ‘Wat vraagt God van de kerk in Nederland?’ De gespreksleider heeft de andere vragen wel meegegeven aan de groep, als ‘food for thought’ na de bijeenkomst.”
21.50 Afronding
Het gesprek is niet af, maar het doel was gehoord worden. Het was een avond waarbij je vast en zeker op je handen hebt moeten zitten. Maar hopelijk ook een avond waarop je elkaar in de ogen kon kijken en voelen wat boven uiteenlopende standpunten verbindt: de liefde van Christus. We sluiten af met gebed.
Heer, U bent gelukkig almachtig
en daarom bidden we: ontferm U.
Ontferm U over de mensen in Israël,
over de mensen in Gaza,
de mensen op de Westbank,
de mensen in allerlei andere kwetsbare gebieden als Sudan, Congo, Jemen, Haïti, en al die andere plekken.
God van gerechtigheid,
in de chaos
die deze wereld vaak is,
zoeken we naar recht,
naar het goede.
Een diep verlangen voedt ons
om recht te doen aan de ander,
de ander werkelijk te zien
als mens, geschapen,
mens, leven ingeblazen,
begeesterd door Uzelf.
En tegelijk weten we,
voelen we,
hoe we daarin
vaak tekortschieten.
We verlangen
het goede te doen,
maar lopen onszelf en elkaar
zo vaak in de weg.
Leer ons eerlijk te kijken
naar onszelf.
Leer ons eerlijk te kijken
naar onze kerken.
Kijken met de ogen van Jezus.
Eerlijk, confronterend
maar ook genadig.
Onrecht niet te verzwijgen
maar te benoemen.
Fouten niet te ontlopen
maar te omarmen.
Samen te leren,
te groeien in gerechtigheid.
Ontferm U over ons.
Amen