Een pastoraal klimaat: wat betekent dat?
De kerkorde maakt duidelijk dat het vormgeven aan pastoraat niet voorbehouden is aan enkelingen maar een opdracht is aan álle leden van de gemeente. Pastoraat getypeerd als ‘de bloedsomloop van de gemeente’ toont dat omzien naar elkaar onder de hoede van de Goede Herder essentieel is voor het geestelijk welzijn van zowel individuen als de gemeenschap. Een gezond pastoraal klimaat is dus van levensbelang.
Omzien naar wie?
De leden van de gemeente worden opgeroepen om – onder de hoede van de Goede Herder – naar elkaar om te zien. Dit ‘omzien naar mensen’ vindt niet alleen plaats bínnen de gemeente, in de onderlinge zorg. Omzien gebeurt ook vanuit de gemeente, in het pastoraal present zijn van gemeenteleden in de omgeving waarin zij leven.
Wanneer?
Naar elkaar omzien is geen statisch of incidenteel fenomeen. Het is een voortdurende beweging, een levendige uitwisseling waarin wederzijdse zorg en ondersteuning centraal staan. De dynamiek van de bloedsomloop – altijd stromend, altijd in beweging – benadrukt het belang van constante zorg en alertheid in onderlinge relaties. Deze constante van ‘oog hebben voor de ander’ en ‘gezien worden door de ander’ vormt daarbij een noodzakelijke en behulpzame opstap om meer specifieke of incidentele behoeften te (durven) benoemen of bevragen (behoeften van welke aard dan ook, pastoraal, diaconaal, missionair) en samen te zoeken naar wat helpend is.
Oog krijgen, hebben en houden voor elkaar gaat niet vanzelf. Er zijn genoeg verhalen bekend van mensen die zich niet gezien, gehoord en gekend weten in de gemeente. Het is dan ook van groot belang dat gemeenteleden zich laten uitdagen en toerusten om hun roeping vorm te geven in de praktijk.
Waarom?
Omzien naar elkaar heeft, in samenhang met de andere kernelementen van kerk-zijn, als doel dat het lichaam van Christus wordt opgebouwd. In de Bijbel wordt de gemeente van Christus vaak omschreven als een lichaam. Ieder individu vervult een unieke rol waarbij alle onderdelen onderling afhankelijk zijn, aangewezen op God en elkaar om goed te kunnen functioneren. Onderling pastoraat verbindt de leden met elkaar, versterkt de onderlinge banden en zorgt ervoor dat iedereen op zijn of haar plaats functioneert in het lichaam van Christus.
Hoe?
Omzien naar elkaar is niet voorbehouden aan christenen of aan de kerk. De pastorale opdracht aan leden van de gemeente bevat echter wel haar eigen en bijzondere motief en houvast om hier handen en voeten aan te wíllen en kunnen geven:
- Onder de hoede van de Goede Herder. Omzien naar de ander begint bij God die omziet naar mensen. Hij gaat ons vóór en roept ons op.
- In de kracht van de heilige Geest. Oog krijgen, hebben én houden voor elkaar is mogelijk in afhankelijkheid van en vertrouwen op de werking van Gods Geest.
- In dienst aan het Woord. Een vertrouwde omgang met het (levend geworden) Woord zet ons leven en dat van de ander steeds weer in het juiste perspectief.
- Dit motief en dit houvast vormen de basis voor het ‘hoe’ van onderlinge zorg in de gemeente. Vanuit deze basis zijn de volgende elementen kenmerkend voor het aangaan en onderhouden van gezonde pastorale ontmoetingen.
Omzien naar elkaar: werk in uitvoering
Oog krijgen, hebben en houden voor elkaar in de gemeente en in je omgeving gaat niet vanzelf. Aanmoediging en toerusting is van groot belang voor ieder lid, jong en oud, om te zoeken naar momenten, plekken en manieren om het pastorale ‘omzien naar de ander’ op eigen wijze vorm te geven.
Een heldere visie en structuur zijn helpend om een gezond pastoraal klimaat te stimuleren en ongezonde praktijken te voorkomen. Laat je inspireren door wat andere gemeenten helpt om te werken aan een gezond pastoraal klimaat.