Binnen de Protestantse Kerk in Nederland bestaan er specifieke kerkelijke organen die belast zijn met de behandeling van bezwaren en geschillen die kunnen ontstaan binnen de kerkgemeenschap. Deze colleges vormen een belangrijk onderdeel van de kerkelijke rechtspraak en zorgen voor een ordelijke en eerlijke behandeling van meningsverschillen en conflicten. Ze waarborgen dat geschillen en bezwaren op een transparante, rechtvaardige en ordelijke wijze worden behandeld, in overeenstemming met de kerkorde en rekening houdend met het belang van de kerk als geheel.
Organisatiestructuur
De colleges voor de behandeling van bezwaren en geschillen zijn op verschillende niveaus georganiseerd:
- Classicale colleges voor de behandeling van bezwaren en geschillen
- Werkzaam binnen het ressort van een classis
- Eerste instantie voor bezwaren tegen besluiten van kerkenraden, classicale vergaderingen of andere kerkelijke lichamen in het ressort van een classis
- Generaal college voor de behandeling van bezwaren en geschillen
- Werkzaam op landelijk niveau
- Behandelt geschillen
- Eerste instantie voor bezwaren tegen besluiten van de synode of andere landelijke kerkelijke lichamen
- Fungeert als beroepsinstantie voor uitspraken van classicale colleges
Bevoegdheden en taken volgens de kerkorde
De colleges voor de behandeling van bezwaren en geschillen behandelen volgens ordinantie 12 van de kerkorde:
1. Bezwaren tegen besluiten van:
- Kerkenraden
- Classicale vergaderingen
- Evangelisch-Lutherse synode
- Algemene classicale vergaderingen
- Generale synode
- Organen van de kerk
- Colleges
2. Geschillen tussen:
- Kerkelijke lichamen
- Ambtsdragers onderling
- Gemeenteleden onderling
- Kerkelijke lichamen en gemeenteleden
Procedure voor het indienen van bezwaren
Een bezwaar moet schriftelijk worden ingediend binnen 30 dagen na het nemen van het bestreden besluit.
Inhoud bezwaarschrift:
- Naam en adres van de indiener
- Dagtekening
- Omschrijving van het besluit waartegen bezwaar wordt gemaakt
- Gronden van het bezwaar
Behandeling:
- Het college hoort - in beginsel - beide partijen
- Er kunnen getuigen en deskundigen worden geraadpleegd
- Het college doet uitspraak binnen redelijke termijn
Gronden voor bezwaar
Bezwaren kunnen worden ingediend op grond van:
- Strijd met de kerkorde en/of andere kerkelijke regelgeving
- Strijd met de redelijkheid en billijkheid
- Strijd met het belang van de kerk
Mogelijke uitspraken
Het college kan besluiten:
- Het bezwaar niet-ontvankelijk te verklaren
- Het bezwaar ongegrond te verklaren
- Het bezwaar geheel of gedeeltelijk gegrond te verklaren
Bij gegrondverklaring kan het college:
- Het bestreden besluit geheel of gedeeltelijk vernietigen
- Een voorziening treffen in de zaak
- De zaak terugverwijzen naar het kerkelijk lichaam dat het bestreden besluit nam
Beroepsmogelijkheden
- Tegen uitspraken van regionale colleges kan in beroep worden gegaan bij het generaal college
- De termijn voor het indienen van beroep is 30 dagen na de dag waarop de uitspraak wordt verzonden
- Het beroepschrift moet de gronden van het beroep bevatten
Voorlopige voorzieningen
In spoedeisende gevallen kan de voorzitter van een college op verzoek van een betrokkene een voorlopige voorziening treffen.
Relevante regelgeving
De werkwijze van de colleges voor de behandeling van bezwaren en geschillen is vastgelegd in:
- De Kerkorde, met name ordinantie 12
- Generale regeling 11 (kerkelijke rechtspraak)
Deze documenten bevatten de gedetailleerde regelgeving voor de samenstelling van de colleges, procedures, termijnen en beroepsmogelijkheden.
Relatie tot de burgerlijke rechter
De kerkelijke rechtspraak staat naast de burgerlijke rechtspraak. In beginsel moeten geschillen binnen de kerk via de kerkelijke weg worden opgelost. Pas als alle kerkelijke rechtsmiddelen zijn uitgeput, kan men zich eventueel tot de burgerlijke rechter wenden.