Hoe armoede bestrijden?

Stappenplan – Betrokken bij mensen in armoede 

Als diaconie betrokken raken en zijn bij mensen die in armoede leven? Hierbij een overzichtelijk stappenplan om dit goed aan te pakken. 

Stap 1 - Basiskennis op orde & gezamenlijk gedragen verlangen 

Feiten & cijfers over armoede 

Armoede is van alle tijden. Door stijgende kosten ervaren steeds meer mensen financiële problemen, en is er steeds meer aandacht voor armoede in Nederland. Ongeveer 9% van de Nederlanders geeft aan moeilijk rond te kunnen komen. Grote kans dat je deze mensen in je dagelijks leven tegenkomt, of misschien heb je zelf financiële zorgen. Veel kerken zijn actief op zoek naar hoe ze betrokken kunnen zijn op mensen in armoede. 

Vergaderopening 'Armen zullen er altijd zijn' 

Stap 2 - Analyse eigen context en bepalen wat nodig is 

De diaconie is er om mensen bij te staan die om wat voor reden dan ook in de knel komen. Het snelst wordt hierbij gedacht aan mensen die te maken hebben met armoede en financiële zorgen. Veel diakenen geven echter aan dat ze moeite hebben om deze mensen te bereiken, en het komt zelden voor dat iemand zelf bij de diaconie aanklopt. Herkenbaar? Hier zijn een aantal tips om mensen te vinden die steun kunnen gebruiken.

Gebruik of ontwikkel je netwerk

Ervaring leert dat mensen vrijwel altijd via bekenden of via organisaties bij de diaconie terechtkomen. Het is daarom zinnig om als diaken aandacht te geven aan je netwerk en dit actief te ontwikkelen. Ook wanneer je een activiteit wilt starten, is het belangrijk om eerst te luisteren naar wat er al gebeurt en wat er nodig is. 

•  Wijs gemeenteleden erop dat de diaconie beschikbaar is voor iedereen die moeilijk rond kan komen, niet alleen voor kerkleden. Het klinkt misschien vanzelfsprekend, maar uitleg over de rol van de diaconie is vaak nodig. Gemeenteleden kunnen samen met iemand die steun nodig heeft contact opnemen met de diaconie, wat de drempel kan verlagen.
• Er zijn organisaties en sleutelfiguren in de omgeving die vaak in contact komen met mensen met financiële zorgen, zoals welzijnswerk, wijkteams, huisartsen, scholen en sportverenigingen. Zorg ervoor dat de diaconie bekend is bij deze organisaties en sleutelfiguren. Maak kennis, bespreek wat zij tegenkomen aan nood en hoe de diaconie kan bijdragen. Zorg dat ze mensen naar de diaconie kunnen doorverwijzen.     

 Checklist organisaties in de buurt | Tips gespreksvoering met sleutelfiguren

Identificeer risicogroepen

Het is belangrijk om te weten welke groepen in de samenleving een verhoogd risico op armoede lopen. Het gaat om:

• Asielzoekers en vluchtelingen;
• Alleenstaande ouders met kinderen;
• Mensen zonder betaald werk;
• Gezinnen met één inkomen;
• Mensen met een chronische (psychische) ziekte of beperking;
• Ouderen.

Daarnaast kunnen levensgebeurtenissen ervoor zorgen dat de financiële situatie van mensen verandert. Denk aan trouwen, verhuizen, kinderen krijgen, scheiden, overlijden of het verliezen van een baan. Neem contact op bij dergelijke gebeurtenissen en vraag: red je het wel? SchuldHulpMaatje ontwikkelde bij verschillende levensgebeurtenissen materiaal dat je kunt gebruiken om hier aandacht aan te geven, zie de website.

Armoedecijfers bij jou in de buurt

Maak jezelf bekend 

• Wees zichtbaar en bereikbaar! Communiceer jullie aanbod naar binnen en naar buiten. Dat kan via een flyer over de diaconie of berichtjes in de lokale media. Gebruik woorden die mensen kennen. Dus liever ‘Hulp bij geldzorgen’ dan ‘Diaconaal noodfonds’.
• Gebruik daarnaast het collectemoment in de kerkdienst. Deel daar het liefst ook concrete vragen: we hebben een fiets nodig of een bed voor… Kom er later op terug en deel de resultaten. Op die manier maak je het werk van de diaconie concreet en zichtbaar.
• Doe mee bij activiteiten die anderen organiseren, als deelnemer of meld je als vrijwilliger. Het voordeel hiervan is dat je makkelijk nieuwe mensen leert kennen en niet zelf allerlei extra activiteiten moet regelen, je houdt hierdoor tijd om aandacht te geven aan de mensen die er komen.
  

Binnen je gemeente: doorbreek het taboe

Over geld wordt niet zo makkelijk gesproken en over geldzorgen heb je het al helemaal niet zo snel. Dit taboe maakt het moeilijker om hulp te vragen wanneer dat nodig is. Je kunt in de geloofsgemeenschap met elkaar oefenen om dit gesprek te voeren. Dit kan ervoor zorgen dat leden van de kerk eerder om hulp durven te vragen wanneer dit nodig is, maar ook dat zij eerder het gesprek over geld(zorgen) aan durven gaan met mensen in hun eigen omgeving. SchuldHulpMaatje, partner van Kerk in Actie, ontwikkelde hiervoor de spellen Kanzenbord en Taboedoorbrekers. Deze zijn geschikt om in groepen in je gemeente te spelen.

Stap 3 – Keuzes maken en uitvoeren

Kies uit de mogelijkheden met de uitkomsten van je kennismaking met het netwerk en 
de sleutelfiguren. Houd hierbij ook rekening met wat je als geloofsgemeenschap in huis 
hebt (waar zijn mensen goed in, wat doen ze al, wat willen en kunnen ze graag). Je kunt 
om dit in kaart te brengen deel 1 in de startgids Kerk in de buurt gebruiken. 

€ = klein budget, je bepaalt zelf hoeveel.

€€ = groter budget nodig.

Stap 4 – Samen aan de slag! 

Verdieping door wederkerigheid stimuleren en ervaren 

Voor de Protestantse Kerk staan in de relatie met mensen in armoede gelijkwaardigheid en wederkerigheid centraal. Door verbinding te leggen met mensen in armoede, kun je niet vóór mensen aan de slag, maar samen met hen optrekken. Je zult dan ervaren dat je veel met elkaar te delen hebt. 

In Aan het werk of er zijn? legt theoloog Sam Wells uit hoe Jezus het grootste deel van zijn tijd gaf aan het zijn met mensen in plaats van het werken voor mensen. Via de activiteiten die je organiseert kan het komen tot echte ontmoeting die voor iedereen verrijkend is. Wil je een keer reflecteren op je eigen diaconale werk en de manier waarop jullie dat doen, dan vind je daar hier een handleiding voor.  

En nog wat tips vooraf: