Je laat je buurgemeente niet in de steek. Met die insteek sprong de Protestantse Gemeente Uden-Veghel bij toen in Cuijk de kerkenraad bijna ophield te bestaan. Met steun van een externe begeleider én de Solidariteitskas vormen ze nu samen één gemeente, mét eigen vierplek.
Een van de eerste pioniers
Samenwerken is Uden-Veghel niet vreemd. “Wij waren in de jaren zeventig een van de eerste ‘Samen op Weg’-gemeenten van Nederland,” vertelt kerkenraadsvoorzitter Albert Verver. “Twee kernen, twee kerken, hervormd en gereformeerd, die samengingen. Daarmee liepen we echt voorop.”
Die pioniersgeest kwam goed van pas toen enkele jaren geleden vanuit de classis Noord-Brabant, Limburg en Réunion Wallonne de vraag kwam om een buurgemeente te helpen. In Cuijk dreigde de continuïteit van het gemeenteleven in gevaar te komen. Er waren nog wel middelen, maar te weinig ambtsdragers. “En zonder kerkenraad houdt een gemeente op te bestaan, zegt de kerkorde”, legt Verver uit. De afstand, zo’n 25 kilometer, maakte het er niet makkelijker op. “Er waren weinig natuurlijke contacten. Maar tijdens de eerste gesprekken klikte het meteen. We voelden: dit moeten we gewoon doen.”
Voorwerk en urgentie
De nood in Cuijk was hoog. Binnen een jaar zouden de laatste ambtsdragers aftreden. Vanuit de classis werd Rob Augustijn aangesteld om de situatie te begeleiden. Hij regelde dat er alvast een vermogensplan kwam en schakelde extern adviseur Roelof van den Broek in. “Roelof bleek de sleutelpersoon”, zegt Verver. “Hij wist precies wat er nodig was en hoe de weg langs de classis en het CCBB bewandeld moest worden. Dankzij hem konden we in een jaar tijd van nul naar een volwaardige samenvoeging.”
Iets betekenen voor een ander
Op een gemeenteavond in Uden-Veghel werd de vraag open besproken: waarom zouden we samengaan met Cuijk? Verver herinnert zich de woorden van een gemeentelid nog goed: “Je laat je buurgemeente niet in de steek.” Het werd de drijfveer voor de kerkenraad van Uden-Veghel om het proces aan te gaan. “Eerlijk gezegd: we hadden zelf op dat moment nog niet zo’n continuïteitsprobleem. We hadden best zelfstandig verder gekund. Maar juist daarom voelden we de verantwoordelijkheid: we konden iets betekenen voor een ander.”
Steun uit de Solidariteitskas
Professionele begeleiding kost geld. Toen duidelijk werd dat er een extern adviseur nodig was, wees Rob Augustijn op de mogelijkheden van een perspectiefsubsidie uit de Solidariteitskas.“ Zonder die subsidie was het een flinke hobbel geweest”, vertelt Verver. “Voor een gemeente zijn dat forse kosten. Dankzij de Solidariteitskas konden we dit traject financieel verantwoord aangaan. Natuurlijk moesten we als gemeente ook zelf bijdragen, maar het grootste deel werd gedekt. Dat gaf lucht.” De aanvraag verliep soepel. “Ik kende de procedures al wat vanuit mijn rol in de classis, dus dat hielp. Binnen korte tijd hadden we de toezegging.”
Een eigen vierplek
Op 29 december 2023 werd de fusie een feit: de aktes werden ondertekend en Uden-Veghel en Cuijk vormden vanaf toen samen één protestantse gemeente. Er werd gekozen voor een constructie met meerdere vierplekken. Cuijk behield het eigen kerkgebouw en de lokale invulling van erediensten en pastoraat. “Dat vonden we iets cruciaals”, zegt Verver. “Voor de geloofsbeleving is het belangrijk dat mensen dichtbij huis samen kunnen komen. Daarom blijft Cuijk een volwaardige vierplek houden, zo lang mogelijk. Bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheid liggen wel bij de gezamenlijke kerkenraad.”
Uit praktische overwegingen bleef de officiële naam Protestantse Gemeente Uden-Veghel gehandhaafd. “Een naamswijziging zou heel veel administratieve rompslomp geven. Maar we gebruiken bewust de toevoeging: Vierplek Cuijk. Dat is geen symboolpolitiek, Cuijk telt echt vol mee.”
Vier keer per jaar samen
Om de verbondenheid te versterken viert de gemeente vier keer per jaar gezamenlijk: op Startzondag, Dankdag, Nieuwjaarsdag en Pinksteren. Die diensten zijn afwisselend in Uden en Cuijk. “Zo voelen mensen: we zijn één”, legt Verver uit. “Daarnaast hebben we meteen de communicatie samengevoegd: kerkblad en website zijn aangepast, zodat informatie overal gelijk is. Dat helpt echt.”
Predikant voltijds
Een belangrijk voordeel van het samengaan: er kon weer een voltijdspredikant worden beroepen. Ds. Edo Laseur, die al deels in Uden-Veghel werkte, kon fulltime aan de slag. “Voor ons alleen was dat financieel niet haalbaar meer”, vertelt Verver. “Samen met Cuijk wél. Dat is een groot geschenk. Want pastorale aandacht is in deze tijd meer nodig dan ooit.”
Blijven investeren
Gemakkelijk was het traject niet. “Het vroeg ontzettend veel inzet van kerkenraad en gemeenteleden”, blikt Verver terug. “Ik was net met pensioen, anders was het bijna niet te doen geweest. Maar het was de moeite waard. Twee gemeenten zijn veiliggesteld, en we hebben nu een stevige basis.”
Uitdagingen blijven er. “We hebben duizend leden op papier, maar lang niet iedereen komt naar de diensten. In Cuijk gemiddeld vijftien, in Uden veertig tot vijftig. En onze gemeente is behoorlijk vergrijsd. Toch zien we lichtpuntjes: jonge mensen die zich laten dopen of aansluiten. Zulke momenten geven hoop.”
Voorbeeld in de regio
In Noordoost-Brabant zijn meer gemeenten samengegaan, zoals Boxmeer en Venray. “Het is geen olievlek, maar wel een duidelijke trend”, zegt Verver. “De protestantse gemeenten hier zijn klein, in een overwegend katholieke regio. Samenwerking is de toekomst. Ons samengaan met Cuijk zal zeker niet de laatste stap zijn.”
Advies aan anderen
Verver aarzelt geen moment als hij gemeenten iets mag meegeven: “Wacht niet tot het echt niet meer gaat. Schakel tijdig hulp in. Durf een externe adviseur te betrekken, en maak gebruik van de Solidariteitskas. Dat haalt de grootste drempels weg. Het vraagt energie, maar je investeert in de toekomst van de kerk. En je ervaart steeds weer: God laat zijn kerk niet los.”
De Solidariteitskas is een fonds van gemeenten vóór gemeenten binnen de Protestantse Kerk. Meer weten over de subsidiemogelijkheden? Kijk op protestantsekerk.nl/solidariteitskas.
Bron artikel: Kerkbeheer, magazine van de Vereniging Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB)
Foto's: Marieke Viergever
