Onderwerp

Avondmaal & Doop

Sacramenten in de protestantse traditie

Binnen het protestantisme wordt het sacrament gezien als een zichtbaar teken (een signaal) en een zegel (een bevestiging) van Gods genade. Naast de prediking (een hoorbaar teken van Gods genade) kent het protestantisme ook twee zichtbare tekenen van Gods genade, namelijk: de doop en het avondmaal.

Protestantse visie op de sacramenten

In het boekje 'Tastbare nabijheid' wordt de protestantse visie op doop en avondmaal beschreven. Dit boekje is op verzoek van het moderamen van de Protestantse Kerk geschreven door Klaas-Willem de Jong en Jan Muis. Klaas Willem de Jong is docent kerkrecht aan de Protestantse Theologische Universite

Er zijn gespreksvragen aan het boek toegevoegd om de viering van doop en avondmaal in de gemeente te verdiepen en het gesprek erover stimuleren.

Bestel het boekje 'Tastbare Nabijheid' bij KokBoekencentrum

Betekenis Doop

In de doop wordt in herinnering geroepen waar de evangeliën over berichten: Jezus’ leven, dood en opstanding. De doop roept dit leven van Jezus in herinnering: een nieuw leven begint, het oude, boze en zondige is door en in Jezus weggedaan, vooruitgrijpend op het definitief doorbreken van Gods Koninkrijk. Dopen is echter meer dan in herinnering roepen. In de doop wordt een mens met Jezus verbonden. Hij draagt ons door de kracht van de Geest door het water heen. Over de uitleg en duiding van woorden als deze wordt in de Protestantse Kerk verschillend gedacht. De een zal er de nadruk op leggen dat het werk van Christus eens en voor altijd gedaan is: Hij wast ons de zonden af. Een ander zal dit niet ontkennen, maar vooral wijzen op het effect dat Jezus’ overgave in de dood nog altijd heeft op mensen: leven in navolging van en met Hem.
Gebaseerd op een beschrijving uit het boek 'Tastbare nabijheid - Over doop en avondmaal' van Klaas-Willem de Jong & Jan Muis.

Bezinning op de doop

Ga in gesprek over de doop aan de hand van het boek 'Tastbare nabijheid - Over doop en avondmaal'. In deze gespreksvorm zijn fragmenten van een online college over dit thema verwerkt:

In gesprek over de doop

In februari 2021 gaf dr. mr. Klaas-Willem de Jong onderstaand college over de doop. Ook dit is gebasseerd op het boek 'Tastbare nabijheid'.

Betekenis avondmaal

De bijzondere betekenis van het avondmaal wordt helder aangeduid in één van de vroegste benamingen: ‘Maaltijd van de Heer’ (1 Korintiërs 11: 20). Wie aan de Maaltijd van de Heer deelneemt, gaat aan tafel bij Jezus Christus. Dat het avondmaal de Maaltijd van Jezus Christus is, komt in de viering op verschillende manieren tot uitdrukking. In het breken en ontvangen van het brood herkent de christelijke gemeente de bijzondere aanwezigheid van de Opgestane. Telkens wanneer wij als gemeente deze maaltijd vieren, ontvangen wij brood en wijn uit de hand van de opgestane Heer. Aan deze tafel is Jezus Christus de gastheer die ons nodigt. Tegelijk gedenkt de gemeente in de Maaltijd van de Heer hoe Jezus Christus op aarde heeft geleefd en hoe Hij zijn leven heeft gegeven voor ons. Telkens wanneer wij als gemeente de Maaltijd vieren, gedenken wij Jezus’ leven en dood door brood en wijn te ontvangen als zijn lichaam en bloed. In het ontvangen van brood en wijn nemen wij Jezus Christus zelf aan, die voor ons heeft geleefd en die voor ons is gestorven. Aan deze tafel is Jezus Christus de gave die wij ontvangen.
Gebaseerd op het boek 'Tastbare nabijheid - Over doop en avondmaal' van Klaas-Willem de Jong & Jan Muis.

Bezinning op het avondmaal

Ga in gesprek over het avondmaal aan de hand van het boek 'Tastbare nabijheid - Over doop en avondmaal':

In gesprek over het avondmaal

In maart 2021 gaf prof. dr. Jan Muis onderstaand college over het avondmaal. Ook dit is gebaseerd op het boek 'Tastbare nabijheid'.

Gerelateerde onderwerpen:

Eredienst

Nieuws

Eeuwigheidszondag - Christelijke boekjes om cadeau te doen in de kerk

Oecumenisch wereldnieuws: spreken over God; God en de Big Bang en geloof in politieke processen

Hoe denken leden van de Protestantse Kerk over het avondmaal?

Hoe denken leden van de Protestantse Kerk over de doop?

Liturgiewetenschapper Marcel Barnard over het boekje 'Tot Gods eer'

Bekijk meer

Ideeën

Avondmaal vieren, hoe doe je dat?

Avondmaalscatechese

In gesprek over het avondmaal

In gesprek over liturgie

In gesprek over de aanwezigheid van Christus in de eredienst

Bekijk meer

Bestellen

Cadeauboekje doop - ‘Een nieuw begin’ (Doos 26 stuks)

€ 75,00

Bekijk meer

Verdieping

Wat is het Heilig Avondmaal? Betekenis, viering en deelname binnen de Protestantse Kerk

Geloof belijden in de Protestantse Kerk in Nederland

De paaskaars in de protestantse traditie

De doop: teken en zegel van Gods goedheid en trouw

De maaltijd van de Heer: teken en zegel van de belofte van het evangelie

Bekijk meer

Bestanden

Online college 'De Maaltijd van de Heer' door Jan Muis (25 maart 2021)

Online college 'De doop' door Klaas-Willem de Jong (25 februari 2021)

Over dopen in de Protestantse Kerk - Handreiking voor het gesprek met gemeenteleden die een 'tweede doop' begeren of al hebben ondergaan (2012)

Gemeenschappelijke verklaring wederzijdse dooperkenning Protestantse Kerk met Rooms-Katholieke Kerk

Notitie openbaarheid doop belijdenis en trouwboeken (2015)

Veelgestelde vragen

Wanneer mag een kerkelijk werker de sacramenten (avondmaal, doop) bedienen?

Een kerkelijk werker mag in de regel niet de sacramenten bedienen.

Voor de leesbaarheid gebruiken we de term sacramentsbevoegdheid, de bevoegdheden waar het hier over gaat zijn: doop en avondmaal bedienen, de belijdenis van het geloof afnemen, ambtsdragers bevestigen, trouwdiensten te leiden en de zegen uit te spreken.

Alleen als een kerkelijk werker van het breed moderamen van de classicale vergadering sacramentsbevoegdheden heeft ontvangen, mag een kerkelijk werker doop en avondmaal bedienen, de belijdenis van het geloof afnemen, ambtsdragers bevestigen, trouwdiensten te leiden en de zegen uit te spreken.

Om als kerkelijk werker sacramentsbevoegdheden te verkrijgen zijn de volgende stappen van belang:

De kerkelijk werker heeft een preekconsent in uw gemeente.
De kerkelijk werker is benoemd als kerkelijk werker-ouderling of kerkelijk werker-diaken in uw gemeente.
De kerkenraad vraagt de sacramentsbevoegdheden aan bij het breed moderamen van de classicale vergadering.
Het breed moderamen van de classicale vergadering toetst (volgens de generale regeling kerkelijk werkers) of de gemeente in ‘bijzondere omstandigheden’ verkeert. Hiervan is sprake als a) de gemeente niet genoeg financiële middelen heeft om een predikant voor ten minste een derde van de volledige werktijd te beroepen; b) kerkordelijke vormen van samenwerking, zoals de vorming van een combinatie- of streekgemeente, dan wel samenvoeging met een andere gemeente, niet toepasbaar zijn of er niet toe leiden dat alsnog een predikant kan worden beroepen; en c) de gemeente, al dan niet in samenwerking met andere gemeenten, in staat is om voor ten minste 36 maanden een kerkelijk werker voor ten minste een derde van de volledige werktijd aan te stellen.
Het breed moderamen van de classicale vergadering vraagt in haar beoordeling of er sprake is van bijzondere omstandigheden advies aan het classicaal college voor de behandeling van beheerszaken (en in voorkomende gevallen van de evangelisch-lutherse synode).
De kerkelijk werker die sacramentsbevoegdheden heeft ontvangen ontvangt supervisie van een door het breed moderamen van de classicale vergadering aangewezen predikant.

Waar kan ik mijn doopbewijs vinden? Wat zijn de regels over het avondmaal?

In de kerkorde zijn verschillende regels opgenomen over het avondmaal met betrekking tot wanneer het gevierd wordt, door wie het avondmaal wordt geleid en wie er aan het avondmaal mogen. Deze regels staan in artikel IX van de kerkorde en in ordinantie 7.

In de Protestantse Kerk in Nederland mogen de volgende personen in principe aan het avondmaal:

de belijdende leden van de gemeente;
de doopleden van de gemeente (indien de kerkenraad, na beraad in de gemeente hiertoe heeft besloten);
de belijdende (en indien dat voor de eigen gemeenteleden ook zo is, doop-)leden van andere gemeenten uit de Protestantse Kerk (en/of geassocieerde kerken);
de leden van andere kerken, voor zover zij in hun eigen kerk ook aan het avondmaal gaan.

Anderen die in een gemeente aan het avondmaal willen, spreken hierover vooraf met de kerkenraad. De kerkenraad zal dan van geval tot geval, met oog voor bijzondere persoonlijke omstandigheden en op grond van pastorale overwegingen een beslissing nemen. (Zie CCBG Zuid-Holland 2019-222 en Prof. Dr J. Muis in ‘De maaltijd van de Heer.)