Wie doet wat in het pastoraat?
Naast een roeping aan alle leden van de gemeente klinkt een éxtra pastorale opdracht in de kerkorde aan bepaalde taakdragers in de gemeente: De herderlijke zorg ten opzichte van elkaar en ten opzichte van anderen krijgt […] ook gestalte in de pastorale arbeid die door en onder leiding van predikanten en ouderlingen wordt verricht.
Taakdragers, zoals predikanten, kerkelijk werkers en ouderlingen, hebben dus zowel een uitvoerende als een aansturende (of toerustende/ondersteunende) verantwoordelijkheid: geroepen tot het verlenen van pastorale zorg én tot het zorg dragen voor pastoraat. Ook bezoekmedewerkers, kerkelijk werkers en pastorale teams kunnen hierbij ingeschakeld worden.
Uitvoerend: pastorale zorg verlenen
Bepaalde gemeenteleden, zoals de predikant, kerkelijk werker(s), ouderlingen, bezoekmedewerkers en/of leden van pastorale teams vervullen vaak een specifieke rol in het verlenen van pastorale zorg in de gemeente. Zij hebben doorgaans meer verantwoordelijkheid en training om pastorale zorg op een gestructureerde en intensieve manier aan te bieden. Wie welke verantwoordelijkheid draagt en hoe zorgtaken worden verdeeld, is – als het goed is – helder beschreven in het beleidsplan.
Pastoraatsvormen
Vormen van pastorale zorg en aandacht door mensen die daarvoor een taak en een rol kregen toegewezen, zijn:
Een-op-een:
Huisbezoek
Een pastor bezoekt gemeenteleden thuis. Dit is een traditionele vorm van pastoraat die zijn waarde heeft bewezen. Het huisbezoek is een mooie gelegenheid voor de pastorant, degene die het bezoek krijgt, om te vertellen wat hem of haar bezighoudt. In het huisbezoek wordt vaak uit de Bijbel gelezen en gebeden. Het contact voor het huisbezoek wordt meestal aangegaan door de pastor.
Pastoraal bezoek bij specifieke levenssituaties
Een pastoraal gesprek door een pastor met een pastorant vanwege een bepalende gebeurtenis. Dit kan gaan om ingrijpende gebeurtenissen als overlijden, rouw, ziekte, werkloosheid, bezwarende mantelzorg en andere persoonlijke omstandigheden. Vaak is er sprake van een onverwacht crisismoment. Het kan ook gaan om belangrijke gebeurtenissen als een huwelijk, geboorte of adoptie, huwelijksjubileum, verhuizing of opname in een verpleeghuis.
Pastorale gesprekken voor persoonlijke verdieping
Informatie volgt nog
Pastorale zorg rond sacramenten en rituelen
Informatie volgt nog
Groepen:
Groothuisbezoek
Een pastor organiseert een ontmoeting met een aantal pastoranten, bijvoorbeeld een aantal gemeenteleden dat bij elkaar in de buurt woont. Vaak is het huisbezoek bij iemand thuis die als gastheer/gastvrouw optreedt. Bij het groothuisbezoek wordt vaak een bepaald thema besproken, maar soms is er ook een open gesprek over alles wat de deelnemers bezighoudt. De pastor (predikant, ouderling, bezoekvrijwilliger) treedt op als gespreksleider.
Huisbezoek aan een bepaalde doelgroep
Soms wordt in een gemeente afgesproken om met de pastores een bepaalde doelgroep te bezoeken, bijvoorbeeld een bepaalde leeftijdsgroep. Vaak is dan het doel om de vragen van die groep beter te leren kennen. ‘Wat houdt jonge gezinnen in onze wijk bezig?’ kan bijvoorbeeld een vraag zijn die aanleiding wordt tot huisbezoek aan deze doelgroep.
Maatjespastoraat
Bij maatjespastoraat krijgt een pastorant iemand uit de gemeente toegewezen die regelmatig contact heeft met de pastorant. In dat contact kan praktische hulp worden geboden (rijden naar het ziekenhuis, een klusje opknappen), en dat is een mooie gelegenheid tot persoonlijke aandacht. Vaak is het verlichten van eenzaamheid door een regelmatig bezoekje het doel. Er is ook intergenerationeel maatjespastoraat, waarbij een jonger en een ouder iemand uit de gemeente aan elkaar worden gekoppeld. Dat levert boeiende gesprekken op!
Gespreksgroepen met een pastoraal thema
Een pastor (professional of vrijwilliger) kan een gespreksgroep in de gemeente opzetten met een pastoraal thema, zoals: omgaan met verlies, eenzaamheid, relatie met partner, relatie met kinderen. Waar een huisbezoek meestal eenmalig is, is een gespreksgroep vaak een serie bijeenkomsten met veel gelegenheid tot verdieping, vooral als de groep besloten is en uit vaste leden bestaat.
Doelgroepenpastoraat (waaronder kinder- en jeugdpastoraat)
De kerkelijke gemeente schept een vorm waarmee een bepaalde doelgroep wordt aangesproken, en waarin zorg en aandacht gestalte kunnen krijgen. Dat kan via een ontmoetingsmorgen in de kerk, een high tea, een handwerkgroep (die vaak ook een diaconaal doel heeft) maar ook via een mannenweekend, een chillruimte voor tieners of een barbecue.
Bijzonder pastoraat (categoriaal pastoraat)
Bijzonder pastoraat of ‘categoriaal pastoraat’ krijgt gestalte in bijvoorbeeld ziekenhuizen, verpleegtehuizen en gevangenissen. Aan die organisaties zijn meestal geestelijk verzorgers verbonden. Maar bijna al die organisaties kennen ook groepen vrijwilligers uit kerkelijke gemeenten in de omtrek. Zij rijden cliënten of patiënten naar een kerkdienst van een instelling en hebben andere vormen van contact waarin pastorale aandacht wordt gegeven.