De Protestantse Kerk is verbonden aan zeven oecumenische organisaties, waaronder de Europese Kerkenconferentie. (In het Engels Conference of European Churches, afgekort CEC.) In deze koepelorganisatie, die op Europees niveau werkt, ontmoeten verschillende kerkelijke families elkaar.
Ontstaan Conference of European Churches
De CEC is opgericht in 1959 vanuit de gedachte dat als kerken onderling samenwerken ze beter bij kunnen dragen aan het bevorderen van vrede in Europa. Dat was belangrijk in de tijd van de Koude Oorlog. Sinds de groei van Europese eenheid richtte de CEC zich meer op gezamenlijke bezieling en de solidariteit tussen Noord en Zuid, Oost en West.
Bij de CEC zijn 113 kerken aangesloten en vertegenwoordigt daarmee ca. 380 miljoen Europese burgers van wie de meeste protestants, orthodox of anglicaans zijn. Het centrale kantoor staat in Brussel. De CEC heeft een kleine staf en werkt met een budget van ongeveer 1,6 miljoen euro (2022). De Duitse Evangelische Kirche en de Lutherse Kerk uit de Scandinavische landen dragen het meeste bij, de Protestantse Kerk ca. 30.000 euro.
Nederlandse lidkerken Conference of European Churches
In Nederland zijn naast de Protestantse Kerk in Nederland drie andere nationale kerken aangesloten: de Remonstrantse Broederschap, de Doopsgezinde Sociëteit en de Oud-Katholieke Kerk. Andere kerken zijn vertegenwoordigd vanuit hun internationale koepelorganisatie, zoals de Quakers, de Syrisch-Orthodoxe Kerk, het Leger des Heils, de Evangelische Broedergemeente en de Europese Baptisten Federatie. De Rooms-Katholieke Kerk is niet aangesloten, maar via de Raad van Europese Bisschoppenconferenties (CCEE) trekt ze samen op met de CEC. Daarnaast werken 40 nationale Raden van Kerken samen in CEC-verband.
Thema's Conference of European Churches
De CEC maakt zich sterk op drie terreinen:
- vrede, gerechtigheid en verzoening in Europa;
- de onderlinge oecumenische gemeenschap (intern) en de gezamenlijke missie (extern);
- de aangesloten kerken een gezicht geven bij Europese organisaties.
Er komen talloze onderwerpen voorbij bij de CEC, waaronder ‘opbouw van vrede’, ‘ruimte voor minderheden’, ‘migratie en asiel’, ‘ecologische rechtvaardigheid’, ‘bio-ethiek’, ‘onderwijs in democratie’ en ‘ontmoetingen met andere religies’.
Assemblees Conference of European Churches
De aangesloten kerken ontmoeten elkaar tijdens assemblees. De 1e assemblee was bij de oprichting van de CEC, in 1959 in Nyborg, Denemarken. De 4e assemblee (1964) werd gehouden op een schip op de Oostzee vanwege moeilijkheden bij het verkrijgen van visa voor afgevaardigden uit Oost-Europese landen. De bijeenkomst in 1992 in Praag was de eerste ontmoeting na het opheffen van de Berlijnse Muur en het afsluiten van het verdrag van Maastricht (1991). Er kwam ruimte voor het uitbouwen van democratische waarden, zingeving en onderbouwing van de menselijkheid. De 16e assemblee is van 14 tot 21 juni 2023 voor de zestiende assemblee bij elkaar in Tallinn, Estland.
Vanaf 1989 kwamen de CEC en de rooms-katholieke evenknie CCEE bij elkaar in oecumenische assemblees. De eerste was in Bazel, Zwitserland, de tweede in 1997 in Graz, Oostenrijk. Dat leidde in 2001 tot de publicatie van Charta Oecumenica, een handvest voor groeiende samenwerking tussen de kerken in Europa; een tekst waarin de CCEE en de CEC uitspreken elkaar te herkennen als broeders en zusters in Christus en de samenwerking in Europa te willen bevorderen. Een volgende bijeenkomst volgde in 2007 in Sibiu, Roemenië.
Een moeilijk moment was de uittreding van de Russisch-Orthodoxe Kerk in 2008; zij kon zich niet vinden in de deelname in de CEC van de Orthodoxe Kerk uit Estland, een van de voormalige satellietstaten van Rusland.
Organisatie Conference of European Churches
De CEC heeft in van 2009 (assemblee in Lyon) tot 2013 (assemblee in Boedapest) gewerkt aan een reorganisatie. Het centrale bestuur werd teruggebracht van 40 naar 20 leden. Voormalige commissies, zoals de commissie Kerk en Samenleving en de commissie Kerken in Dialoog, werden geïntegreerd in één kerkelijke organisatie. Er kwam één centrale vestigingsplaats: Brussel. Genève werd afgestoten. Er kwam een centrale leiding in de persoon van de secretaris-generaal, sinds 2020 de Deen dr. Jørgen Skov Sørensen. Ds. Christian Krieger van de Gereformeerde Kerk in Elzas en Lotharingen is sinds 2018 voorzitter van de CEC.
Onmisbaar voor Europese kerken
Zonder CEC is er geen gezamenlijke inbreng van kerken in de Europese samenleving. Zonder CEC is er geen appel op lidkerken om elkaar onderling op te zoeken. Zonder CEC zijn er geen kerkelijke initiatieven om de vrede in Europa te zoeken. De Protestantse Kerk in Nederland riep de CEC dan ook, voorafgaand aan de assemblee in Novi Sad in 2018, op zich krachtig in te zetten voor het uitbouwen van ‘het Europese project’ vanuit de gezamenlijke bronnen.
Met het oog op het uitbreken van de oorlog in Oekraïne in februari 2022 was de discussie over geweldloosheid binnen de CEC in Novi Sad bijzonder. Het idee dat geweldloosheid het eerste en het laatste middel is om een conflict op te lossen werd afgewezen. Een ruime meerderheid van 80 procent wilde niet uitsluiten dat militair ingrijpen nodig kan zijn om de vrijheid veilig te stellen.
Zie ook: https://ceceurope.org/
Op de foto: afsluitende viering van de assemblee van de Conference of European Churches in Servië (2018) | Fotograaf: Albin Hill
