Geloofsopvoeding begint thuis, maar wat kan de gemeente doen?

Geloofsopvoeding in de gemeente

Volgens de kerkorde heeft de gemeente de opdracht om ‘mee te werken’ (art. XI) aan de geestelijke vorming van jongeren. De gemeente doet dit door zich samen met ouders en andere opvoeders (denk aan grootouders of pleegouders), leerkrachten en docenten verantwoordelijk te voelen voor de geloofsopvoeding van kinderen en jongeren in de gemeente.

Kerkorde en geloofsopvoeding

De kerkorde geeft aan dat het de taak is van de gemeente om te zoeken naar mogelijkheden voor jongeren ‘om het geloof tot uitdrukking te brengen in sociale en culturele verbanden waarin de jeugd zich oriënteert’. Hiermee roept de kerkorde gemeenten op om met de andere opvoeders samen te investeren in de vorming en geloofsopvoeding van kinderen en jongeren. Want zowel ouders, grootouders, de gemeente, de school als ook andere belangrijke volwassenen in het leven van kinderen hebben invloed op de geloofsontwikkeling van kinderen en jongeren. Hoe meer deze opvoeders gezamenlijk optrekken, hoe meer ze elkaar versterken. Zo kan een stevige opvoedgemeenschap ontstaan van volwassenen om jongeren heen die samenwerken en zo veel impact hebben. De gemeente speelt hierin een onmisbare rol. Sterker nog: bij de doop belooft de gemeente om de kinderen heen te gaan staan. Laat dit geen loze belofte zijn.

Wat wordt bedoeld met geloofsopvoeding?

Wim ter Horst, christelijk pedagoog, spreekt over verschillende opvoedrollen. Die van schatbewaarder, tuinier, herder, gids en priester. Deze rollen worden in de eerste plaats vervuld door ouders en opvoeders die dicht bij het kind staan. Zij zijn geroepen om kinderen mee te nemen op de weg van het geloof, hen geloofswaarden te laten ontdekken, hen te begeleiden bij hun vorming, voor hen te zorgen, voor en met hen te bidden. Geloofsopvoeding is daarmee meer dan het veilig grootbrengen van het kind tot het volwassen is. Het voedt op tot bouwen aan iets groters, namelijk het koninkrijk van God in deze wereld. 

Wat kan de gemeente doen?

De gemeente kan daar op verschillende manieren vorm aan geven:

• Door het ondersteunen van ouders en andere primaire opvoeders bij de geloofsopvoeding.
  Dat kan door aan te sluiten bij wat ouders en opvoeders nodig hebben om hun kinderen te begeleiden in het ontdekken van het geloof. Zoals het beschikbaar stellen van materiaal voor het geloofsgesprek thuis, gesprekskringen van opvoeders, het bezoeken van gezinnen en het uitvragen van de behoeften van ouders.
• Door het ondersteunen van scholen bij de geloofsopvoeding.
  Kinderen groeien altijd op in een systeem waarin het gezin, de woonomgeving en school belangrijke elementen zijn. Niet voor niets geeft de kerkorde daarom aan dat de gemeente ook op dient te trekken met andere opvoeders, in het bijzonder de scholen. Door in gesprek te zijn met scholen, hen te helpen bij het vormgeven van het geloofsgesprek en het actief leggen van de verbinding tussen school en kerk (door bijvoorbeeld school-en-kerk-diensten) helpen gemeenten mee aan de vorming van kinderen en jongeren.
• Door het organiseren van plekken waar kinderen in groepsverband samen het geloof kunnen ontdekken, zoals catechese en jeugdclubs.
• Door gemeenteleden van verschillende generaties aan elkaar te verbinden. Door een intergeneratieve aanpak ontdek je als gemeente samen met kinderen en jongeren hoe zij kunnen geloven, hopen en liefhebben. Een mooi voorbeeld hiervan is kliederkerk.

Valkuilen

• Gemeenten weten niet waar ouders behoefte aan hebben en bieden zomaar iets aan zonder helder te hebben waar de behoeften liggen.
• Ouders weten zelf niet goed waar ze behoefte aan hebben.
• Ouders, andere opvoeders en de kerk wijzen naar elkaar en wachten op initiatief van de ander. 

Kansen

• Geloofsopvoeding stopt niet bij een bepaalde leeftijd. Door een intergeneratieve aanpak wordt het een thema voor de gehele gemeente.
• Door samen te werken en opvoeders te ondersteunen zorg je als kerk voor een stevige pedagogische basis om het kind heen: It takes a village to raise a child.
• Opvoeding is een van de belangrijkste zingevende elementen voor veel mensen. Door ouders, grootouders, singles, de hele gemeente te betrekken bij geloofsopvoeding geef je een impuls aan je gemeenteleven en versterk je de geloofsgemeenschap.
• Samen als opvoeders bouwen aan dezelfde thema’s maakt dat je veel effectiever bent bij het aanpakken van thema’s in het leven van jongeren.

Voorleven

Met de serie Voorleven biedt de HGJB handvatten voor ouders en opvoeders om met elkaar in gesprek te gaan over de geloofsopvoeding. Door concrete opdrachten en prikkelende gespreksvragen wordt een open gesprek bevorderd, waarin ouders kunnen leren van elkaar. Op die manier kun je elkaar bemoedigen, vasthouden en helpen groeien in je taak als opvoeder.

Bezoekproject 'Geloofsopvoeding'

Wil je sterk jeugdwerk in jouw gemeente, dan moet je investeren in gezinnen. Maar als je daarmee aan de slag wilt gaan, is het goed om te onderzoeken waar die gezinnen behoefte aan hebben. Ga bij de gezinnen op bezoek en met hen in gesprek. Zo kun je optimaal aansluiten bij de context van de gezinnen in jouw eigen gemeente.

Op de foto: Samuel en Wim zijn lid van de Gereformeerde Kerk in Zwartsluis | fotograaf: Gijs Wessels (Qroost Beeldmakers)