Toen Kerk in Actie directeur Jurjen de Groot in januari in Beiroet aankwam, trof hij een andere stad aan dan tijdens zijn bezoek drie jaar geleden. Het leven is er totaal veranderd. "Er is zelfs geen geld meer om de straten te verlichten." Wat hem een sprankje moed geeft: de kerk is én blijft een baken van hoop in een geteisterd land. En jonge mensen staan klaar om die kerk - in de bakermat van het christendom - de toekomst in te brengen.
In een vrije val
De aankomst in een pikdonker Beiroet tekende voor Jurjen de Groot de staat van het land: "Libanon zit financieel aan de grond. Door enorme inflatie en corruptie is het land in een vrije val beland. De regering is failliet, de Libanese munt heeft meer dan 90 procent aan waarde verloren. Als je gespaard hebt voor je pensioen is daar niets meer van over." De Groot voelde de schrijnende situatie toen hij door de straten van Beiroet liep. "Winkels gesloten, pinautomaten buiten werking, gehavende winkeltjes door de explosie. Auto's stil langs de straat omdat benzine niet meer te betalen is. Je zou er de moed van verliezen."
Jonge predikanten opleiden
Voor de kerk in het Midden-Oosten is Libanon een belangrijk land. Hier wonen relatief gezien nog veel christenen (25-30%), in de buurlanden ligt dit veel lager. Christelijke instellingen in Libanon, zoals de Near East School of Theology - kortweg NEST - in Beiroet, partner van Kerk in Actie, hebben een regionale functie. Het theologisch instituut leidt predikanten op voor het hele Midden-Oosten. Kerk in Actie steunt dit belangrijke werk en heeft er bovendien een uitgezonden medewerker: Wilbert van Saane, die er lesgeeft in systematische theologie. Hij woont samen met zijn vrouw Rima - een van de eerste vrouwelijke predikanten in het Midden-Oosten - en hun twee kinderen al jaren in Beiroet. Jurjen de Groot zocht hen op tijdens zijn bezoek aan Libanon.
Wat bleef je het meeste bij van je bezoek aan NEST?
Het instituut is een belangrijke plek: jonge mensen uit de hele regio ontmoeten elkaar. Door de economische crisis zit de school in zwaar weer. Het is een uitdaging om het hoofd boven water te houden. Door de economische crisis komen er minder studenten, dus zijn er minder inkomsten. NEST moet daarnaast veel geld investeren in diesel om alleen al de generator draaiende te houden. De rector vertelde me dat hij zich zorgen maakt of hij straks die diesel nog wel kan betalen. Geen stroom betekent geen les kunnen geven.
Jurjen de Groot tijdens zijn bezoek aan Beiroet
Desondanks zie je dat studenten zeer gemotiveerd blijven en zich ook echt geroepen voelen om in de eigen regio van betekenis te kunnen zijn na hun studie. Een studente vertelde me dat ze hoop houdt, omdat ze weet dat de toekomst niet in onze handen is. Dat ze zich vasthoudt aan het feit dat het land al door meer moeilijke perioden is gegaan, maar er steeds weer bovenop kwam.
Wat is het belang van een opleiding als NEST voor jonge theologen?
Bij de opleiding aan NEST oriënteren studenten zich uitgebreid op het kerkelijke en interreligieuze landschap in hun omgeving en bereiden zich intensief voor op het pastoraatswerk. In het Midden-Oosten heeft het pastoraat een sterke verbinding met het dagelijks leven: mensen bijstaan bij uitdagingen in hun leven, rekeningen betalen als mensen dat zelf niet kunnen en in familie-issues. Het hele leven wordt erbij betrokken.
Welke moeilijkheden komen deze jonge mensen tegen?
Kerken in Libanon en Syrië zijn zwaar getroffen door de oorlog en de vluchtelingencrisis. Daar komt de economische crisis nu bovenop. Kerkgenootschappen zijn verarmd en kunnen voorgangers weinig bieden. Het is voor jonge theologen - net als voor andere jonge professionals - verleidelijk om naar andere delen van de wereld te verhuizen. Sommigen ontvangen een beroep uit Noord-Amerika of Australië. Wie kan dat weerstaan? Het getuigt van een groot roepingsbesef om dan toch de kerk in het Midden-Oosten te willen dienen.
Wat kan een jonge generatie theologen betekenen voor de kerk in het Midden-Oosten?
Jonge voorgangers geven hoop. Zij werken met nieuwe energie en dat voelt de gemeente. Als jonge mensen ervoor kiezen in de eigen regio te blijven om de kerk te dienen, dan zullen ook gemeenteleden eerder geneigd zijn te blijven en zich in te zetten voor de kerk. Het is een hoopvol teken dat een groep jonge mensen bereid is aan een toekomst in de regio te willen bouwen.
De kerk wordt in Libanon nog steeds als baken van hoop gezien, zeker op het gebied van pastoraat. De toekomst is van God, en dat verbinden ze heel concreet door midden in de samenleving de hulp te bieden die ze kunnen geven. Tijdens mijn bezoek bezochten we een weduwe die financieel bijna niet voor haar kinderen kon zorgen. De kerk heeft voor haar een appartement gehuurd en het schoolgeld voor de kinderen betaald.
Hoe is het voor Wilbert en Rima om in Libanon te werken in deze zware tijd?
Het is ook voor hen een zware tijd. Zie maar eens gemotiveerd te blijven in zo'n uitzichtloze situatie. Ik heb veel respect voor hun doorzettingsvermogen en hoe ze er allebei de schouders onder blijven zetten. Zowel Wilbert als Rima staan studenten bij door met hen te praten over de uitdagingen in het leven, maar ook oplossingen aan te dragen over wat je zelf kunt doen. Ze bieden veel jonge mensen een sprankje licht in de duisternis."
Samen met Wilbert heb ik een bezoek gebracht aan het jongerencentrum Manara in Beiroet*. Het centrum staat midden in een wijk met veel, heel veel uitdagingen voor tieners. In Manara worden ze liefdevol opgevangen en krijgen ze huiswerkbegeleiding, psychosociale hulp en vaktrainingen. Ook zij zijn een baken van hoop in moeilijke tijden.
* De 40dagentijdcampagne van Kerk in Actie staat in het teken van het belangrijke werk van jongerencentrum Manara in Beiroet. Lees er alles over op kerkinactie.nl/40dagentijd.
Jongeren in het Manaracentrum in gesprek met jongerenwerker Shant Aynilian
Wat raakte je nog meer tijdens je bezoek aan Beiroet?
Ik zag een gehavende kerk in de steigers staan. Het gebouw raakte zwaar beschadigd door de enorme explosie in de haven, nu zo'n anderhalf jaar geleden. Een kerklid vertelde me dat de kerk ervoor gekozen heeft om niet de kerk op te knappen maar eerst de getroffen families en winkeltjes te ondersteunen om de draad van het leven weer op te pakken. Dit heeft veel impact in de omgeving. Ik vond het zo treffend dat de eredienst in de gehavende kerk doorgaat en dat allereerst met liefde wordt omgezien naar de getroffen omgeving. In het winkeltje ontmoeten mensen elkaar, staan elkaar bij in de uitdagingen die er zijn en wordt daarmee een verlengstuk van de kerk.
We bezochten ook bij een ernstig zieke vrouw die in een heel klein ijskoud huisje aan haar bed gekluisterd was. We brengen een tas met eten en bidden met haar. De priester geeft haar het sacrament en zorgt voor de betaling van de huur. Op deze manier zorgt de kerk voor zieken, weduwen en weeskinderen, naar Jezus' voorbeeld. Nu komt daar ook de zorg voor gemeenteleden bij van wie al hun geld is verdampt is door de inflatie. De priester vertelt me dat hij soms ook niet meer weet hoe het allemaal verder moet. Maar…hij heeft hoop, vertelt hij me. Omdat we mogen weten dat de toekomst van God is en dan uiteindelijk alles goed komt!
Kijktip: In de uitzending van Petrus in het land op zaterdag 26 februari is een uitgebreide impressie te zien van de situatie in geteisterd Libanon en Jurjens ervaringen. Kijk om 17.10 uur op NPO 2.
Geef voor het werk onder kwetsbare tieners in Beiroet
Lees hoe Rima Nasrallah van Saane vertelt over de situatie in Libanon:
