Wat bindt Nederlanders, wat vormt hun identiteit? Niet, zeggen zij zelf, de christelijke traditie, ook niet de euro. Maar wél: Elfstedentocht, Koningsdag, sportwedstrijden. Ook de vlag, het Wilhelmus en tradities als Sinterklaas, oliebollen en ijspret zijn belangrijke elementen.
In zijn Kerk en Wereldlezing over ontkerkelijking gaf Joep de Hart, religieonderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau, en bijzonder hoogleraar aan de Protestantse Theologische Universiteit, gisteravond een voorproefje van onderzoek van het SCP naar de Nederlandse identiteit. Dat verschijnt in mei, daarom moest De Hart het laten bij trends. Cijfers volgen later.
Politici als Buma (CDA) en Wilders (PVV) mogen zich graag beroepen op de christelijke, of liever nog de joods-christelijke wortels van ons land. Klaver (GroenLinks) wil een nationale feestdag rond het Plakkaat van Verlatinghe uit 1581, zeg maar de Nederlandse onafhankelijkheidsverklaring. Maar wie meer dan 5500 ´gewone´ Nederlanders bevraagt, zoals het SCP heeft gedaan, komt tot de conclusie dat religie in het bewustzijn van Nederlanders nauwelijks een rol speelt en dat het volgens De Hart zelfs onzin is om te denken dat Nederlanders zich verbonden voelen door het Plakkaat van Verlatinghe. De ondervraagden komen met heel andere dingen. Taal staat op nummer een, aldus De Hart. Discussie is er over andere symbolen die mensen in dit onderzoek noemen. Het Wilhelmus bijvoorbeeld - het idee van het CDA dit verplicht aan schoolkinderen te leren stuitte op veel hoon bij opiniemakers, maar staat wel in het regeerakkoord. Verder noemen veel mensen ´typisch Nederlandse´ fenomenen als Koningsdag en Dodenherdenking, pakjesavond, fietsen, molens, dijken en polders, de Deltawerken en ´de Nachtwacht´. Gevraagd naar hun helden, komen ze niet met Abraham Kuyper of Spinoza, maar noemen ze Anne Frank en Johan Cruijff, en gewone burgers die een ander helpen. Qua waarden gaat het hen om vrijheid, gelijkheid tussen mannen en vrouwen, tussen homoseksuelen en hetero´s, algemeen kiesrecht, vrijheid van meningsuiting en van onderwijs. De vrijheid van godsdienst ontbreekt in de opsomming. Wel wordt belang gehecht aan christelijke feestdagen, en aan een kerk in de Buurt.
- bron: Trouw, 15 januari 2019 -
Op maandag 14 januari jl. was de speciale editie van de jaarlijkse Kerk en Wereld lezing in De Balie in Amsterdam. In 2019 start De Balie in samenwerking met Kerk en Wereld de serie ´Wat Maakt Ons Mens´. Daarin wordt aan kunstenaars, politici, schrijvers en andere denkers gevraagd deze vraag te beantwoorden vanuit de eigen discipline.
Joep de Hart, bijzonder hoogleraar ´Kerk en Wereld´ aan de PThU sprak over het thema ´Religiositeit in Nederland´.
