Op 11 september vindt de landelijke ontmoetingsdag Kerk & Israël plaats. Het thema van de dag is anti-judaïsme. Wat is het, waar komt het vandaan, en hoe werkt het vandaag de dag nog door? Bart Gijsbertsen: “Het is een verlegenheid van de kerk.“
Kerk en Israël
Op de landelijke ontmoetingsdag wordt het thema anti-judaïsme door vijf sprekers belicht. Een van hen is Bart Gijsbertsen, emeritus predikant in de Protestantse Kerk, spreker en auteur. Hij leverde jarenlang bijdragen aan Op Weg, ontmoeting met het jodendom (voorheen Kerk&Israël Onderweg). In zijn boeken, preken en lezingen pleit hij voor een nieuwe doordenking van de verhouding tussen synagoge en kerk, en tussen Israël en de volkeren.
Geen theologie over Israël
Gijsbertsen wijst de aanwezigen op de landelijke ontmoetingsdag op waar we vandaag de dag anti-judaïsme in de kerk(dienst) tegenkomen. Met anti-judaïsme wordt anti-Joods denken en handelen bedoeld. Het komt er volgens Gijsbertsen uit voort dat we niet meer weten wat we bedoelen met het woord Israël. “Er is in de kerk geen theologie gemaakt over Israël. Het woord zit gevangen in de actualiteit, in de politiek rond de staat Israël, in de Palestijnse kwestie. Predikanten zijn er vanuit hun studie nog wel mee bezig, maar het gewone gemeentelid hoort nauwelijks iets over Israël. En vergeten is ballingschap, zegt de Joodse traditie.”
Israël-loosheid
Het is een verlegenheid van de kerk, meent Gijsbertsen. “Dat komt omdat we er niet op studeren. In de kerkorde staat wat over Israël, er zijn nota’s over geschreven, maar die bereiken de gewone predikant niet en de gemeente al helemaal niet. Het gaat daardoor óf richting Israël-verheerlijking óf juist richting het verzwijgen van Israël vanwege de actuele problematiek in dat land. Zo ontstaat een soort Israël-loosheid, het wordt leeg.”
Herkennen
Anti-judaïsme is volgens Gijsbertsen onder meer te herkennen in de berijmde psalmen. “Die zijn Israël-loos of, zonder dat je het weet, zelfs anti-judaïstisch, maar we zijn gewend ze zo te zingen. En in de apostolische geloofsbelijdenis bijvoorbeeld kom je Israël ook niet tegen. Exegetisch gezien vind ik het door de Israël-loosheid in de kerk vaak droevig, en los van de wortels, van de Tenach, de bijbel voor Jezus. Zo kan het niet meer. We moeten wortelen in de Tenach, ontsnappen aan de leegheid, aan de Israël-loosheid, anders gaat het gewoon weg.”
Lees meer over de landelijke ontmoetingsdag. Hier kun je je ook aanmelden.
