Het woord ‘visitatie’ geeft een wat ongemakkelijk gevoel. Moeilijkheden in je gemeente komen open op tafel. In Montfoort kreeg de visitatie een heel positieve wending. ‘Niemand had kunnen bedenken dat we nu hier zouden staan.’
Dubbele taken
Negen jaar geleden kwam Rico Schaap (66) als ouderling-kerkrentmeester in de kerkenraad van de Protestantse Gemeente Montfoort. Een kleine gemeente van 520 leden, 11 jaar geleden ontstaan uit een fusie tussen gereformeerden en een deelgemeente van de Hervormde kerk. Met een kleine kerkenraad met veel taken op het bordje, kwam er al snel werk bij voor Rico. Van voorzitter van het college van kerkrentmeesters en vice-voorzitter van de kerkenraad werd hij uiteindelijk ook voorzitter en scriba. “We hadden niet genoeg mensen, maar het werk moest wel gedaan worden.”
Onvrede
“Er was best veel ‘oud zeer’”, vertelt Rico Schaap. “Het fusieproces was meer een ambtelijke fusie, gemeenteleden waren er maar beperkt bij betrokken. Er was onvrede alom. Toch waren mensen best bereid een vrijwilligerstaak te doen - we hebben ruim 130 vrijwilligers - maar
een ambtsdrager worden bleek niet erg aantrekkelijk. Dat kwam mede door alle onvrede. Het aantal ambtsdragers werd in de afgelopen jaren echt minimaal. Zo konden we de kerk niet draaiende houden.” Tegelijk speelden er discussies rond de verbouwing van het kerkgebouw.
Visitatie, want: zo kan het niet
De problemen in Montfoort kwamen de classis Utrecht ter ore. Rico Schaap: “We kregen bezoek van de classisvoorzitster, samen met classispredikant Trinette Verhoeven.” De opdracht was duidelijk: er moest wat gedaan worden aan de bestuurskracht. “Op 14 april 2019 ging Trinette Verhoeven voor in de dienst en stelde na afloop het ambtsdragersprobleem aan de orde. “Zo kan het niet”, liet ze de gemeente weten. “De kerkorde laat dit geringe aantal ambtsdragers niet toe.” Montfoort had op dat moment maar 1 diaken en 1 ouderling-kerkrentmeester. Tijdens het gesprek dat daarna op gang kwam, vielen er harde woorden," vervolgt Rico Schaap. “Trinette Verhoeven sprak direct al uit dat visitatie aan onze gemeente echt nodig was. Daar stemden we als kerkenraad mee in.”
In gesprek met de visitatoren
Daarna ging het proces snel. “Vier dagen na de bewuste zondag kwam de brief van de classispredikant, met daarin een kanselboodschap voor afkondiging van visitatie aan de gemeente”, weet Rico Schaap nog. “Een week later was bekend wie de visitatoren zouden zijn en is er direct een gemeentevergadering gepland.” De visitatoren spraken veel mensen in de gemeente en ontvingen brieven van vooral verontruste gemeenteleden. De gesprekken verliepen wel in een open en goede sfeer. “Als kerkenraad sta je erbuiten. Je weet niet wie er schrijven, en welke problemen er op tafel komen. Ik dacht weleens: had het maar eerder gemeld bij ons als kerkenraad. Maar dat is echt moeilijk in een gemeente waar iedereen elkaar kent.”
Te weinig ambtsdragers
Vier maanden later volgde het advies van de visitatiecommissie aan de kerkenraad. Er werd geadviseerd een interim-predikant aan te stellen om aan het werk te gaan met het ‘oud zeer’ en aan gemeenteopbouw te doen. De predikant kreeg het advies een coachingstraject te volgen en zwakke en sterke kanten te bekijken.
Nog steeds was er het probleem van de te kleine kerkenraad. Hier moest de gemeente echt mee aan de slag. “In onze gemeente is er een jongvolwassenengroep, ‘Spirit’ genaamd”, vertelt Rico Schaap, “een groep mensen van eind 20 tot begin 50 die regelmatig bij elkaar komen om over allerlei onderwerpen te praten. Hoewel ze heel verschillend zijn, van behoudend tot vooruitstrevend, verlopen die gesprekken altijd in heel goede harmonie.” Vanuit die groep kreeg Rico de vraag: “Wat er nu eigenlijk aan de hand in onze gemeente, en rond de visitatie?” Op een avond praatte hij de groep bij over de historie van de gemeente en de herkomst van de bezwaren. Alles passeerde de reuve. Dat zette iets in gang bij de jongerengroep. “Ze dacht: waarom kunnen wij wel samen door een deur en kunnen anderen dat niet?”
Een feestdag
“Een aantal mensen uit de groep voelde dat de tijd was gekomen om verantwoordelijkheid te nemen”, vult ouderling Joke Hage-Luijmes (65) aan. “Ze voerden gesprekken met de aangestelde interim-predikant en met onze eigen predikant.” Acht mensen uit deze groep werden in oktober 2020 bevestigd tot ambtsdrager. Joke Hage sloot daarbij aan als ouderling en tevens mentor van de jongere kerkenraadsleden. “Het voelde als een wonder dat we met negen nieuwe mensen de kerkenraad voltallig maakten. Een feestdag voor onze gemeente!”
Nieuw elan
De kerkenraad in Montfoort is erg dankbaar voor deze positieve wending. “We zeggen weleens: kijk eens waar we nu staan, wie had dat ooit kunnen denken?”, zegt Joke. “De nieuwe ambtsdragers zijn zo enthousiast en hebben allerlei nieuwe ideeën en plannen. Om het enthousiasme wat te temperen, is er wel gezegd: het is geen sprint, maar een marathon. Jullie moeten het wel kunnen blijven volhouden.”
De visitatieperiode heeft uiteindelijk veel goeds gedaan voor de protestantse gemeente in Montfoort. “De problemen die we voor en tijdens de visitatie hadden, kunnen we steeds meer achter ons laten. Het heeft uiteindelijk tot iets heel moois geleid. We voelen ons nu veel meer samen verbonden.”
U leest de volledige uitleg over visitatie bij de veelgestelde vragen.
Lees ook:
