Wat is pastoraat en welke opdracht heeft de kerk?
Pastoraat is afgeleid van het woord ‘pastor’ dat ‘herder’ betekent. Het gaat in het pastoraat om het geven en ontvangen van herderlijke zorg. Het ‘herderlijke’ van deze zorg heeft alles te maken met hoe de drie-enige God zich als Herder openbaart in de Bijbel. Kort gezegd is pastoraat ‘zorg aan mensen die uitdrukt dat er een Herder is’ of ‘zorg die helpend is om de Goede Herder te volgen in de unieke levenssituatie’. Hoewel er verschillende visies op en diverse vormen van pastoraat bestaan, omvat de volgende definitie kernelementen van deze bijzondere zorg in de context van de kerk en geloof:
Pastoraat is ‘omzien naar mensen op hun levens- en geloofsweg, onder de hoede van de Goede Herder, in dienst aan zijn Woord en in de kracht van de heilige Geest, binnen en vanuit de gemeente van Christus, via ontmoeting, gesprek en ritueel’.
Deze zorg krijgt lokaal op verschillende manieren vorm in de praktijk.
Pastoraat in de Bijbel
Naast het beeld van de ‘herder’ vind je ook andere woorden en beelden in de Bijbel, die van betekenis zijn voor het pastoraat. In de brieven in het Nieuwe Testament kom je herhaaldelijk het woordje ‘elkaar’ tegen, bijvoorbeeld in Kolossenzen 3: 13 en 1 Petrus 4: 10. We worden opgeroepen elkaar te bemoedigen, elkaar te stimuleren, voor elkaar te zorgen. De wederkerigheid staat centraal. Een mens is ‘schaap’ en ‘herder’ tegelijk.
Wat is de pastorale opdracht van de gemeente?
De kerk is een gemeenschap met een opdracht, een roeping. Het gaat om een opdracht van Christus aan alle leden van de gemeente, zo beschrijft de kerkorde van de Protestantse Kerk (artikel IV). Zij zijn geroepen tot ‘de dienst aan het Woord’ in: prediking, vieren en bidden, missionaire arbeid, diaconaat, geestelijke vorming én herderlijke zorg. De roeping tot herderlijke zorg – ook wel ‘de pastorale opdracht’ – vormt dus een van de zes kernelementen van kerk-zijn. Het verlenen van herderlijke zorg is een fundamentele verantwoordelijkheid van de gemeente.
Een toelichting op wat deze pastorale opdracht inhoudt en wie het betreft, staat verderop in de kerkorde (artikel X.3 en ordinantie 8.1 en 8.4), waarbij het volgende duidelijk wordt:
- Alle leden van de gemeente worden aangesproken.
- Bepaalde taakdragers zoals o.a. ouderlingen, predikanten en kerkelijk werkers hebben een specifieke verantwoordelijkheid.
- Pastorale zorg is meerdimensionaal: de verbinding met de ander, de intermenselijke relatie, is onlosmakelijk verbonden met het leven-in-verbinding met de Ander: de Goede Herder.
- De herderlijke zorg is gericht op het opbouwen van elkaar in geloof, hoop en liefde.
- De pastorale opdracht betreft meer dan onderlinge zorg binnen de gemeente: de zorg is er ook voor mensen met een andere of geen binding met de gemeente.
