Verhalen van gemeenten
Inspirerende verhalen van gemeenten behorende tot de Protestantse Kerk in Nederland.
In de hervormde wijkgemeente Oude Kerk te Ermelo zag de kerkenraad, bij wisseling van de wacht, negen vacatures tegemoet. Daarmee zou de kerkenraad nog maar uit de helft van het aantal benodigde ambtsdragers bestaan. Voor de zittende kerkenraadsleden geen reden om bij de pakken neer te zitten. Men ging het gesprek aan met een groep betrokken gemeenteleden. Dat leverde meer op dan alleen vervulde plaatsen in de kerkenraad.
Mensen gezocht voor een openstaande vacature
Ds. Verbaan: “In de Oude Kerk in Ermelo proberen we vrijwilligers te laten rouleren. Daardoor zit men niet te lang op één plek. Ook nieuwe mensen binnen de gemeenten proberen we hierbij te betrekken. Of je taakgericht of gavengericht mensen werft is een spannende verhouding. Wij denken dat het taak- én gavengericht moet zijn.”
In een gemeente kunnen mensen worden gevraagd voor bepaalde taken. Er kunnen ook mensen worden gevraagd om taken te verrichten. Dit zijn twee verschillende benaderingen die om een uitwerking vragen. Eerst gaan we in op de veel voorkomende manier van vrijwilligers werven: er is een vacature en men gaat op zoek naar mensen die deze vacature kunnen vervullen. Mensen hebben vanuit hun opleiding of professionele achtergrond vaak al ervaring opgedaan in een bepaald werkveld en het kost hen weinig moeite om deze ervaring in de kerkelijke gemeente in te zetten. Daarbij kunnen mensen schuiven in bepaalde taken. Bijvoorbeeld: iemand is al jaren bezoekdame en bij een vacature voor ouderling komt zij in beeld vanwege haar reeds opgedane ervaring. Daarnaast moet evenwel gekeken worden of de vacature bij iemands leven past. Een jonge student die net is afgestudeerd en wil gaan reizen kan (tijdelijk) niet worden gevraagd voor het ambt van diaken. Taken moeten passen bij mensen. Daarbij zijn er, verhoudingsgewijs, maar enkele ambtsdragers nodig. Ds. Peter Verbaan: “Een paar bestuursmensen die de toon zetten zijn voldoende. Daarnaast zijn er veel praktische taken die door vele anderen kunnen worden verricht.”
Taken voor betrokken mensen
Daarmee komen we bij een andere benadering: mensen vragen naar mogelijkheden. Niet: je bent ouderling-kerkrentmeester en wat kun je nog meer? Maar, wat kun jij bijdragen aan onze gemeente? De neiging om ervaren mensen te vragen voor taken is dominant. Onervarenheid echter hoeft niet minder betekenisvol te zijn. Het is een teken van betrokkenheid als iemand zich wil inzetten en niet al volledig toegerust is. Die toerusting kan tijdens de taak tot stand komen en bovendien zijn er in de gemeente wellicht mensen die iemand op weg willen helpen of willen begeleiden. Dat maakt de entree tot een taak lichter.
De hervormde wijkgemeente Oude Kerk Ermelo hanteerde beide benaderingen
In de hervormde wijkgemeente Oude Kerk te Ermelo ging de kerkenraad niet direct aan het werven voor de vrijgekomen vacatures. Er vond eerst een bezinning plaats. Dat begon in de kerkenraad. De kerkenraadsleden hebben eerder zelf immers ook hun afwegingen gemaakt. In de kerkenraad werden mogelijk bezwaren open en eerlijk besproken. Ds. Peter Verbaan: "We vroegen elkaar naar mogelijke aarzelingen, wat er is mee- of tegengevallen en waar we tegenaan lopen." Dat bleek een goede basis voor de volgende stap in het bezinningsproces: de uitkomsten delen met de gemeenteleden. In een brief aan alle gemeenteleden werden de zorgen gedeeld. Vervolgens werd er een geselecteerde groep mensen uitgenodigd voor een gespreksavond. Ds. Verbaan: "Met hen hebben we als kerkenraad gesproken over principiële en praktische bezwaren om als ambtsdrager de gemeente te dienen." Zaken als gebrek aan tijd en weinig trek in vergaderen zijn voorbeelden van praktische bezwaren. Principiële gesprekspunten leverden gesprekken op over het wezenlijke van het ambt en van de gemeente. Ds. Verbaan: "Steeds moeten we als kerkenraad de gemeente informeren waarom we ook alweer diakenen, ouderlingen en kerkrentmeesters nodig hebben. In de beeldvorming overheersen de praktische taken, maar bezig-zijn met de cijfers is ook geestelijk leidinggeven aan de gemeente."
Bijna voltallige én ontspannen kerkenraad
Het proces van bezinning in deze wijkgemeente van Ermelo leverde niet alleen een bijdrage aan de onderlinge verhouding en zorg voor elkaar, maar ook een zekere ontspanningVerder lezen
Hofkerk Goor trekt jongere kerkenraadsleden door kerkenraad nieuwe stijl. Ds. Verbaan: “Zorgen zijn gedeeld met de gemeente en die is daarmee ook medeverantwoordelijk." Daarnaast leverde de bezinning meer op dan alleen aandacht voor het werven. Ds. Verbaan: “In een groep kunnen gevoelens, ook van ex-ambtsdragers, worden geneutraliseerd of ontzenuwd. Er zijn altijd mensen die bepaalde gedachten hebben over bijvoorbeeld het werk van ouderling. Het is goed om daarover van gedachten te wisselen, want de beeldvorming of de beleefde ervaring kan een belemmering zijn voor het leveren van een bijdrage of om zich beschikbaar te stellen voor bepaalde taken.” Ten slotte vonden er, naar aanleiding van de groepsgesprekken, ook één-op-één-gesprekken plaats. Die heeft ds. Verbaan ervaren als waardevol.
Proces genereerde energie
In de Oude Kerk Ermelo leverde het bezinningsproces rondom de ambten en de vacatures niet alleen boeiende gesprekken op. Het spreken over het leven en werken in de gemeente bracht energie voort die bij louter werving van ambtsdragers niet zou zijn losgekomen. Dat is de winst van het Ermelose proces. Ds. Verbaan: “In eerste instantie spraken we als gemeente over de praktische en principiële bezwaren bij het ambt, maar gedurende de tijd kwamen we meer te spreken over de onderliggende waarden. Een nieuwere generatie heeft bij het woordje 'trouw' een andere connotatie dan een oudere generatie. Zonder die verschillen teniet te doen kan er worden bekeken wat er van belang is voor het voortbestaan van de gemeente. Die nieuwe generatie vertolkt ook het gevoel van de gemeente van vandaag en morgen en verwachtingen moeten voortdurend over en weer worden afgestemd. Ook daarin ben je het geweten van de gemeente, zoals het bevestigingsformulier het zo mooi uitdrukt.”
Creativiteit levert iets op
Kerkenraden die met de nodige creativiteit nadenken over de vervulling van vacatures, worden het niet gemakkelijk gemaakt. Een bezinningsproces doe je niet op een achternamiddag met enkele mensen. Het vereist zorgvuldigheid, een goede verstandhouding en een goede sfeer. Daarmee zijn de vacatures nog niet vervuld, maar in alle eerlijkheid spreken over het wezenlijke van ambt en gemeente levert gespreksstof op. Als je daar richting en betekenis aan kunt geven als kerkenraad kan er wellicht een bepaalde ontspanning komen. En hopelijk voldoende mensen om vacatures te vervullen. In Ermelo hanteerde men ook het principe more is less. Ds. Peter Verbaan: “In onze gesprekken keken we ook naar hetgeen minder kon. Niet alle kerkenraadsleden moeten in een viering dienst hebben. Verder proberen we met alle gemeenteleden eens per jaar een contactmoment te hebben. Bij de een volgt hieruit een bezoek, de ander houdt het liever bij een bezoek eens in de paar jaar. Verwachtingen over en weer zijn belangrijk om uit te spreken.”
Werkwijze hervormde wijkgemeente Oude Kerk Ermelo in het kort:
- bezwaren inventariseren in kerkenraad
- gesprek of bezinning in kerkenraad over de plussen en de minnen
- aandachtspunten formuleren
- ambtsdragers werven met indringende brief (waarin opgenomen de zorgen en de vacatures)
- organiseren van gespreksavond
- minimale uitkomst: transparantie. Maximale uitkomst: ambtsdragers of vrijwilligers.
Foto: Unsplash | Tekst: Adam van Bergeijk
