Verhalen van gemeenten
Inspirerende verhalen van gemeenten behorende tot de Protestantse Kerk in Nederland.
Het maakt niet uit of je wit, zwart of geel bent, als christenen hoor je bij elkaar. In Zeist maken een Assyrische en protestantse gemeente gebruik van hetzelfde kerkgebouw. En leren van elkaar.
Of we nog even willen blijven staan, is de vraag na de evangelielezing. Dezelfde tekst wordt nog eens gelezen, nu in het Aramees, de aan het Hebreeuws verwante taal die Jezus gesproken heeft en de taal van de Assyrische Kerk van het Oosten. Diaken Isho Isho leest voor in de oecumenische viering in de NoorderLichtkerk in Zeist, aan het slot van de Week van Gebed. Verschillende kerkgenootschappen nemen deel, waaronder de Mar Benyaminparochie. Het is de Nederlandse gemeente van de Assyrische Kerk, de migrantengemeente die om de zondag gebruikmaakt van deze kerk. Wanneer de protestantse gemeente aan de koffie is, maakt deze gemeente zich klaar voor een eucharistieviering volgens de eigen, eeuwenoude liturgie. Samen koffiedrinken is er niet bij. De Assyriërs gaan nuchter ter communie.
Gastvrijheid
“Dat we gebruik mogen maken van de NoorderLichtkerk is heel belangrijk voor onze gemeente”, vertelt Lene Nissan, woordvoerder van de Assyrische Kerk. “Wij vormen een kleine gemeenschap die verspreid is over heel Nederland, en kunnen geen eigen kerk kopen. Vroeger maakten we gebruik van verschillende kerken, vanaf 2011 kerken we hier, centraal in het land. De gastvrijheid is groot en we voelden ons snel thuis.”
Natuurlijk was het eerst wennen. Mensen vroegen zich af wie die donkere buitenlanders waren, weet Samuel Ibrahim, die tijdens de dienst deelnam aan de voorbeden. “Maar als duidelijk is dat je allemaal christen bent, dan maakt het niet meer uit of je wit, geel of zwart bent.” Isho vond het daarom bijzonder om het evangelie vandaag in het Aramees te laten klinken. Om een eenheid te vormen, zoals de vroege kerk een eenheid was. We zijn snel geneigd over elkaar te oordelen, vindt hij. Maar God roept en accepteert iedereen. “De ander accepteren is de ander redden, en elkaar accepteren is de weg die leidt tot God.”
Christelijk erfgoed
De aanwezigheid van de Assyrische gemeenschap is inmiddels vanzelfsprekend, vertelt Nelleke Streefkerk, ouderling-kerkrentmeester in de NoorderLichtgemeente. Er zijn niet veel gezamenlijke activiteiten - de leden van Assyrische gemeenschap wonen verspreid over heel Nederland - maar een paar keer is een gezamenlijke maaltijd of bijbelkring georganiseerd. De behoefte aan iets gezamenlijks is er wel. “Dat laat zien hoe nauw je op elkaar betrokken geraakt bent”, vindt Renske van Hoeijen van de ZWO-commissie.
We hebben elkaar wat te bieden, meent Eduard Groen, de voorzitter van de wijkkerkenraad. “De Assyrische Kerk is een van de oudste kerken ter wereld. Die brengt een geschiedenis en een taal mee waarvan wij kunnen leren. Wij op onze beurt kunnen de Assyrische Kerk helpen bij de vraag hoe je met zo’n oude traditie zou kunnen leven in de westerse postmoderne samenleving.”
Geloofsdaad
Gemeenschappelijke samenkomsten kunnen leerzaam zijn, vertelt predikant van de NoorderLichtgemeente Roel Bosch. In een gezamenlijke bijbelkring werd gesproken over Matteüs 24, met teksten als: ‘zij zullen moeten vluchten naar de bergen’ en ‘wee degenen die een kind dragen in die tijd’. Een van de aanwezigen vertelde dat zijn oma dat soms citeerde. Voor de vorige generatie, de mensen die de Assyrische genocide meegemaakt hadden, was het een levende tekst. “De bijbellezing de zondag erna werd daarmee concreet. Dat was indrukwekkend.”
“We leren van deze mensen wat het kan betekenen om echt te kiezen voor je geloof”, vult Groen aan. “Dat christen zijn ook wat mag kosten.” Hier in het Westen leven de meeste mensen in veel te grote weelde, zegt Gerrit van de Berkt. “Hun geschiedenis laat zien dat je je naaste en de gemeenschap nodig hebt en dat je God juist in de verdrukking kunt leren kennen.”
De Assyriërs maken regelmatig de kerkzaal grondig schoon. Over de houding waarmee dat gedaan wordt, verbazen Nederlanders zich. De kerk schoonmaken is geen vervelend corvee, je moet het zien als geloofsdaad.
Kinderen en collectezakken
Wat heeft de Assyrische gemeenschap van de Nederlandse partner geleerd? “Afspraak is afspraak, bijvoorbeeld”, zegt Nissan. Twaalf uur beginnen is twaalf uur beginnen, al wil hij begrip hebben voor mensen die wat laat zijn als ze uit Breda komen. De Nederlandse kerk kan op haar beurt leren dat je sommige dingen gewoon moet laten gebeuren, reageert Bosch. Hij verwijst naar de evangelielezing in het Aramees vanochtend, op het laatste moment bedacht.
Aandacht voor de kinderen in de dienst vinden de Assyrische vrouwen een goede gewoonte. Juist in den vreemde moeten kinderen op de hoogte gebracht worden van de eigen traditie en identiteit. En de wekelijkse rondgang van collectezakken is handig. In de Assyrische kerk leggen mensen gaven bij het kruis als ze de kerk willen steunen. Dat komt uit het hart, maar het is vrijblijvend en levert minder op.
Dat er nog veel meer uit te wisselen valt, is duidelijk. “Waarom werd in deze gezamenlijke dienst het lichaam en bloed van Christus niet gedeeld?”, vraagt Layla Matti. “Bij ons gebeurt dat altijd.” Roel Bosch legt het gebruik in zijn kerk uit, en vertelt dat de deelname van de rooms-katholieke parochie aan deze dienst het ingewikkeld maakt. Het roept direct een gespreksvraag voor de toekomst op: wat geloven jullie dat er gebeurt met het brood en de wijn tijdens de eucharistie?
De Assyrische Kerk van het Oosten
Assyriërs vormen een semitisch volk in en rond het huidige Noord-Irak. De meeste mensen behoren tot de oosterse kerken die de apostel Thomas gesticht zou hebben op zijn tocht naar India. De Assyrische Kerk van het Oosten onderscheidt zich van de oosters-orthodoxe kerken, bijvoorbeeld doordat er in de kerk geen beelden of iconen mogen staan. De onderdrukking van christenen in het Midden-Oosten was de afgelopen eeuw voor velen aanleiding om naar Europa of Noord-Amerika te vluchten. In de diaspora fungeren de kerkdiensten als kernmomenten voor de beleving van de eigen identiteit.
Tekst en beeld: Dick Vos
