Uitleg & Achtergrond
In deze serie zijn artikelen gebundeld die een bepaald onderwerp uitleggen of achtergrondinformatie bieden.
Is kliederkerk op zichzelf genoeg om een goede leerling van Jezus te worden? Gertine Blom, predikant in de Protestantse Gemeente Sauwerd-Adorp-Wetsinge, beantwoordt die vraag na het lezen van een artikel over ‘discipelschap door kliederkerk’. Juist kliederkerk legt de verbinding tussen geloof en het alledaagse.
Het lijkt wel alsof er bij het reflecteren op kliederkerk en discipelschap vooral wordt gedacht in termen van tekort. Die gedachte bleef bij me haken na het lezen van het artikel van Marten van der Meulen en Nelleke Plomp over discipelschap door creatieve ‘kliederkerk’. Scherp gezegd: kliederkerk op zichzelf is niet genoeg om een goede leerling van Jezus te worden, om het goed te doen is meer nodig dan alleen kliederkerk. Een citaat uit het artikel: “Maar mensen die verder willen, zouden op een natuurlijke manier moeten kunnen doorstromen.” Ook proef ik een instrumentele visie op missionaire activiteiten: het doel is …, om te groeien in …
Doel in zichzelf
Mag kliederkerk ook een doel in zichzelf zijn? Ik begrijp wel de behoefte om een groter doel voor ogen te hebben – en het is heel goed om meer plekken te hebben in je kerkstructuur waar mensen voluit welkom zijn om te leren en te groeien. Het is jammer als dat ontbreekt. Maar ik ben wat huiverig voor het denken in ‘doorstromen’ en ‘moeten groeien’. Dat legt een druk op missionaire activiteiten die het gevaar in zich heeft om over de schoonheid en waarde van de activiteit zelf heen te kijken. Momenten zoals de kliederkerk worden dan al heel snel een middel: een middel om de kerk weer vol te krijgen, om te laten zien dat de kerk heus wel succesvol is, om een goed gevoel te krijgen hoeveel zielen we aan het winnen zijn … Bovendien wekt het de suggestie dat er buiten de kliederkerk de ‘echte, volwassen’ kerkactiviteiten zijn, waar je pas écht tot de kern komt. Maar volgens mij kampen die echte, volwassen activiteiten met precies dezelfde vragen en problemen over hoe je dan leerling bent, hoe je diepgang vindt, hoe je de verbinding legt met het dagelijks leven.
Verbinding met het alledaagse
Op andere plekken in het artikel wordt dit op een heel andere manier belicht, wanneer de verschillende voorbeelden van kliederkerkervaringen uitgelicht worden. Dan laten de auteurs juist zien dat kliederkerk een heleboel aspecten bevat die juist overvloed bevatten: intergeneratieve relaties, holistische vieringen, verbinding tussen kerk en dagelijks leven … Dan blijkt er meer te gebeuren dan je van tevoren zou verwachten: ecclesiological overflow!
Juist die verbinding tussen geloof en het alledaagse vind je volgens mij beter bij kliederkerk dan bij veel andere kerkelijke activiteiten. We focussen immers, zeker in onze protestantse kringen, maar al te graag op het woord. We praten wat af! Bij de kliederkerk doen we – en juist in dat knutselen en bezig zijn kan meer ontdekt worden over wat dan genade en vergeving en leven is. Dat zijn ervaringen die je meeneemt naar huis: je wordt eraan herinnerd als je dezelfde materialen tegenkomt, of het liedje zingt nog na in je hoofd. In mijn eigen leven hebben doe-ervaringen veel dieper doorgewerkt dan denk-ervaringen.
Denk niet in ‘wij’ en ‘zij’
Wat is er belangrijk aan leerling van Jezus zijn? Het is geen ‘level’ dat je kunt bereiken en dan achterover leunen. Het gaat er uiteindelijk om dat mensen het leven in alle volheid mogen ontdekken, de vreugde van God proeven, en dat weer doorgeven. Het verschil tussen binnen en buiten is niet zo vastomlijnd. Vaste gasten bij de kerk kunnen er soms minder van begrepen hebben dan verse nieuwkomers. Ik zou er daarom voor waken om te denken in wij en zij: uiteindelijk zijn we in het Koninkrijk allemaal gelijk, of we nu al vanaf ’s ochtends vroeg aan het werk zijn of pas vanaf het einde van de middag.
Als er al een tekort is bij de kliederkerk, dan zit het volgens mij in twee dingen: de frequentie en de kwaliteit. (Al denk ik niet dat zes keer per jaar per definitie te weinig is. Om even pessimistisch te zijn: wie zes keer per jaar een prachtige, holistische, leerzame, gezellige en religieuze ervaring heeft, heeft misschien wel méér dan veel mensen die wekelijks naar de zondagmorgenviering gaan …)
Neem het serieus
Als je wilt inzetten op discipelschap bij kliederkerken, dan zou ik niet beginnen met het zoeken naar doorstroommogelijkheden maar inzetten op de kliederkerk zelf. Die bevat immers genoeg aspecten voor diepgang, relaties, leren en vieren. Zorg ervoor dat kerken de ambitie hebben om kliederkerk maandelijks te gaan houden. En zet in op kwaliteit, zodat het ook echt plekken van discipelschap worden. Zorg dat kliederkerk uit de categorie ‘leuk om gezinnen weer in de kerk te krijgen’ komt, en neem het serieus. Kijk naar de kleine verhalen, de heilige momenten. Misschien krijg je gezinnen of ouders nooit vaker dan zes keer per jaar in de kerk. Dat is geen gemiste kans, dat is juist geweldig. Het is al oneindig veel meer dan niets.
Mooi dat het artikel dat ook uiteindelijk concludeert: dat het leerling-zijn al in kliederkerk ontdekt wordt. Wat dat leerling-zijn dan precies betekent, en hoe je dat in alle dimensies van het kerk-zijn kunt terugvinden, is wat mij betreft een vraag die we ons blijvend moeten stellen. Kliederkerk hoeft daarin niet overvraagd te worden.
Lees ook:
