Marieke Sillevis Smitt (1966) is pastor voor en met ongedocumenteerde vluchtelingen in Utrecht. Ze ervaart hoe belangrijk de taak van de kerk is voor mensen die er in de maatschappij niet bij horen. “Juist buiten de kerk is het geloof relevant en levend.”
- werkt sinds 2012 als pastor voor en met ongedocumenteerde vluchtelingen in Utrecht. Daarvoor was ze buurtpastor in de Utrechtse wijk Kanaleneiland, deed kerk- en buurtwerk in Rotterdam Lombardijen en werkte in het onderwijs.
- studie theologie aan de Universiteit Utrecht, gevolgd door de kerkelijke opleiding aan de Universiteit van Amsterdam. Daarna een opleiding provocatief coachen, contextueel pastoraat en contextuele therapie bij Leren Overleven.
- voelt zich thuis in de oecumenische en protestantse stroming in de kerk.
Hoe ervaar je je roeping?
“Ik ging theologie studeren met het voornemen om gemeentepredikant te worden. Tijdens een stage in Ethiopië sprak het praktische werk voor mensen in nood me erg aan. Ik kwam erachter dat geloof niet alleen voor in de kerk is, maar vooral om te delen in het leven van alledag. Juist buiten de kerk is het geloof relevant en levend. Dat ervaar ik nog altijd in het werk voor mensen die er in de maatschappij niet bij horen. Christus komt je als het ware tegemoet in al die mensen, en daardoor voel ik me dicht bij God. De kerk heeft soms niet door hoe relevant ze is als ze zich openstelt voor deze mensen. We kunnen veel van hen leren.”
Wat heb je nodig om met vrucht en vreugde te werken?
“Iedere dag dicht bij mensen en bij God blijven.Ik werk namens de kerk en niet namens mezelf. Daarom heb ik mensen om me heen nodig die me steunen, zodat ik me gedragen en gezonden voel.”
Hoe zorg je ervoor dat je niet opbrandt?
“Door alle nood die ik om me heen zie heb ik een enorm gebedsleven ontwikkeld. Daarnaast houd ik iedere dag een stiltemoment en lees ik een bijbeltekst. Dat heb ik nodig om deze baan vol te houden. Het werk onder ongedocumenteerden is nooit af, er zijn altijd weer nieuwe problemen. In gebed kan ik alles bij God brengen. ‘Heer, dit is uw kind, niet mijn kind. Wilt U voor uw kind zorgen?’, bid ik dan. Ik weet dat ik de verantwoordelijkheid niet zelf hoef te dragen, maar bij God kan neerleggen. Daarnaast sport ik, geniet ik van het leven en ben ik lief voor mezelf door af en toe echt rust te nemen.”
Welk onderdeel van je werk doe je het liefst?
“Eigenlijk vind ik alles leuk, als er maar verbinding is. Of het nu groepswerk is, een vergadering of de gesprekken met mensen, ik geniet van de dynamiek van dit vak. Een keer in de maand ga ik voor bij gemeenten die me uitnodigen. Ook daar zoek ik steeds de verbinding met het werk van alledag. Zo heb ik wel eens een vrijwilliger geworven voor Villa Vrede, omdat ik enthousiast vertelde over het werk.”
Welke (na)scholing heb je voor het laatst gevolgd?
“Connect Mirror Neuron Focus Therapy (CMFT), een cursus in traumatherapie die goed aansluit bij het pastoraat. Het is gericht op een liefdevolle en veilige verbinding in relaties met mensen. Je leert hoe je laat zien dat je iemand ziet, en dat diegene er met alles mag zijn. Op aanvraag geef ik de therapie ook zelf.”
Waar kan de kerk haar rol pakken in de verantwoordelijkheid voor onze medemens en voor de schepping?
“Enerzijds marginaliseert de kerk, anderszijds is ze nog steeds een speler van formaat. Ik denk dat de kerk soms wat moediger Christus kan volgen, tegen de tijdgeest in. Met humor en liefde, maar wel standvastig. Het is goed om als kerk kritisch te volgen wat er gezegd wordt over mensen en bepaalde groepen in de samenleving, en niet meegaat in de labels die de wereld op hen plakt.”
Welk boek, welke serie, film of welke podcast raad je je collega’s aan?
“Provocatief pastoraat, een boek dat ik zelf heb geschreven. Het is bedoeld voor collega’s. Uit ervaring weet ik dat mensen soms met moeilijke zaken bij je komen, maar ook die kun je met lichtheid, humor en uitdaging benaderen. Dat is ook heel bijbels. Ook raad ik het boek De tijger ontwaakt van Peter Levine aan. Het gaat over traumabehandeling met lichaamsgerichte therapie. De samenleving van nu kan niet zo goed omgaan met lijden, verdriet en rouw. Ik denk dat de kerk een enorme rol kan spelen bij de verzachting van de effecten van trauma, als ze de kennis heeft hoe het lichaam op trauma reageert. In dit boek is heel mooi beschreven hoe het lichaam juist ook helpt om van trauma te genezen.”
Is er een bijbeltekst die met je meegaat?
“Dit is geen makkelijke tijd, er is van alles aan de hand. Daarom gaat momenteel Filippenzen 4:13 met me mee: ‘Ik kan alle dingen door Christus die mij kracht geeft.’ Deze tekst helpt me om de focus op Christus te houden. Dan weet ik dat alles goedkomt. Ook de tekst ‘Kies voor het leven’ uit Deuteronomium 30:19 is erg belangrijk voor me. God, de Levende, vraagt ons altijd voor het leven te kiezen. Je kunt erop aan dat Hij in alle omstandigheden van dat leven voor ons zorgt.”
Wat hoop je voor de toekomst van de kerk?
“Ik hoop dat de kerk zich meer verbindt met andere christenen die in Nederland zijn komen wonen. We vormen samen het lichaam van Christus. In Hem zijn we één, maar in de praktijk blijkt dat vaak niet eenvoudig. Ik hoop dat christenen bereid zijn om het gesprek met elkaar te blijven aangaan, ook al ga je niet naar dezelfde kerk. Als er onderling meer begrip is, straalt dat iets positiefs uit naar de buitenwereld.”
>> Kerk in Actie ondersteunt kerkelijke initiatieven in Nederland die hulp bieden aan mensen zonder papieren. Lees meer
Lees meer in de serie over voorgangers in de Protestantse Kerk:
