De pioniersreis
Dit is één van de artikelen in een serie rond twaalf kernthema’s voor proefplekken. Proefplekken zijn diverse soorten aanvullende kerkplekken naast de gevestigde gemeenten, met een missionaire focus.
De onderliggende principes van pionieren, zijn echter breder toepasbaar. Met hier en daar een eenvoudige vertaalslag zijn de artikelen ook zeer geschikt voor gemeenteontwikkeling in het algemeen.
Het beeld voor de proefplek is een windbuggy die een weg aflegt; de pioniersreis. Viervoudig luisteren is een van de aandachtsgebieden bij het begin van de reis. Daarnaast staat het zeil symbool voor goed blijven luisteren tijdens de reis.
Een sterke teamcultuur ontstaat niet vanzelf. Of het nu gaat om een pioniersteam dat een nieuwe kerkplek opstart, een kerkenraad die samen met de gemeente wil vernieuwen, of een werkgroep die een speciaal project oppakt – overal vraagt het opbouwen van een gezonde teamcultuur bewuste aandacht.
Dit artikel verkent hoe het besef dat teams deelnemen aan Gods missie kan bijdragen aan het bouwen van sterke samenwerking. Vanuit zowel bijbelse inzichten als praktijkervaringen komen drie kernaspecten aan bod die belangrijk zijn voor elke gezonde teamcultuur.
Kiezen voor vertrouwen: de basis van samenwerking
Vertrouwen vormt de dragende basis van elk goed functionerend team. Net als Abraham werd opgeroepen om te vertrouwen op Gods leiding naar onbekend gebied, worden ook kerkelijke teams in onze tijd uitgenodigd om risico's te nemen en ruimte te geven aan het onbekende.
Vertrouwen heeft twee kanten: vertrouwen op God en vertrouwen op elkaar. Beide vragen een bewuste keuze.
Samen vertrouwen op God betekent aansluiten bij wat God al aan het doen is. Het vraagt een 'wakkere houding' – kijken, luisteren en samen stil zijn. Teams die hierop inzetten, ervaren dat er ruimte ontstaat om te ademen, fouten te maken zonder angst, en samen verrast te worden door Gods werk. Praktisch betekent dit regelmatig evalueren: Wat is er gebeurd? Wat lijkt God te doen? Welk initiatief vraagt dat van het team?
Onderling vertrouwen wordt wel de belangrijkste 'valuta' genoemd in menselijke relaties. In een relatie met veel vertrouwen kunnen mensen het verkeerde zeggen en toch begrepen worden. Bij weinig vertrouwen kunnen woorden nog zo zorgvuldig gekozen zijn en toch verkeerd uitpakken.
Het bijbelse beeld van het lichaam van Christus uit 1 Korintiërs 12 helpt hierbij. Paulus gebruikt dit beeld niet voor een perfect team, maar juist om verdeeldheid aan te pakken. Alle verschillende leden zijn verbonden met hetzelfde hoofd – Jezus – en dezelfde Geest. Dit vormt de basis voor onderling vertrouwen.
Praktische stappen voor meer vertrouwen:
- Tijd doorbrengen om elkaar beter te leren kennen
- Regelmatig bespreken wat iedereen nodig heeft om mee te kunnen doen
- Samen teamafspraken maken waar iedereen hardop 'ja' op zegt en deze samen beschermen
- Durven loslaten en anderen te volgen, met het risico van teleurstelling of verrassing
Elkaar ontvangen als een gave van God
Het tweede aspect van gezonde teamcultuur draait om de vraag: "Wat is ons gegeven?" Dit gaat over de plaats waar het team werkzaam is, over het evangelie zelf, en ook over de mensen in het team en de gemeenschap als geschenken van God.
De verleiding is groot om mensen vooral te waarderen om wat ze kunnen. Organisatietalent, spreekvaardigheden of creativiteit vallen snel op. Maar dit kan ertoe leiden dat bepaalde gaven als belangrijker worden gezien dan andere, of dat sommige mensen als waardevoller worden beschouwd.
Mensen als geschenk aan de gemeenschap zien, vraagt een andere blik. Het betekent allereerst: ieder mens zien als een gave uit Gods hand. Dit verrijkt het verstaan van gaven van de Geest.
Bij proefplekken gebeurt vaak iets bijzonders: zowel gelovigen als zoekenden zetten zich spontaan in. Een buurtcamping wordt door bewoners mede georganiseerd, kinderen willen graag helpen, mensen bieden aan om bloemen te verzorgen. Gods Geest zet mensen in beweging, ook buiten de kerkelijke kaders.
Praktische toepassingen:
- Teamleden zien als gaven van de Geest, ieder in zijn of haar eigenheid
- In de gemeenschap kijken naar mensen als begaafde mensen
- Elkaar helpen om de eigenheid te laten bloeien
- Vertrouwen en verantwoordelijkheid geven binnen ieders eigen rol en gaven
- Niet van iedereen hetzelfde verwachten
Toegewijd zijn aan het versterken van relaties
Het derde aspect lijkt misschien een open deur, maar aandacht voor relaties is niet vanzelfsprekend in teams. Teams kunnen heel functioneel en taakgericht bezig zijn. Aandacht voor relaties kan onbewust een middel worden om doelen te bereiken of succesvol te zijn.
Toch draait het in Gods koninkrijk om verbinding: met God, met elkaar en met de schepping. Mensen floreren in verbinding met anderen, maar relaties kunnen ook ingewikkeld zijn. Verschillen in achtergrond, karakter en opvattingen leveren spanningen op.
Creatieve gesprekken zijn een belangrijke vaardigheid. In zo'n gesprek kiezen mensen ervoor om open te staan voor wat er leeft in de ander. Door iets los te laten van zichzelf kan de Geest tussen mensen werken, waardoor samen dingen op een nieuwe manier gezien kunnen worden.
Liefdevolle eerlijkheid is een andere cruciale vaardigheid. De weg van de liefde is 'nog voortreffelijker' dan de hoogste gaven, schrijft Paulus. Deze liefde 'vindt vreugde in de waarheid'. Juist daarom is het liefdevol elkaar aan te spreken op schadelijk gedrag. Door 'waarheid spreken in liefde' groeit een team samen in geloof en geestelijke volwassenheid.
Soms lopen wegen uiteen. Het is dan nodig om deze pijnlijke realiteit onder ogen te zien, het onvermogen naar elkaar toe en voor God uit te spreken, en elkaar los te laten. Ook door menselijk onvermogen heen gaat Gods werk verder.
Een fundament voor de toekomst
Deze drie pijlers – de keuze voor vertrouwen, elkaar ontvangen als een gave, en toewijding aan relaties – vormen samen het fundament voor een gezonde teamcultuur. Teams die hier bewust mee aan de slag gaan, worden niet alleen effectiever, maar vormen ook een voorbeeld voor hun gemeenschap: een teken van hoop in Gods wereld.
*Dit artikel is een samenvatting van het uitgebreide artikel "Wij gaan ervoor! En jullie?" door Oeds Blok, onderdeel van een serie van 12 artikelen over kernthema's voor proefplekken. Het volledige artikel met alle achtergronden en praktische voorbeelden is te downloaden als Pdf.
