Uitleg & Achtergrond
In deze serie zijn artikelen gebundeld die een bepaald onderwerp uitleggen of achtergrondinformatie bieden.
Geloof speelt al eeuwenlang een grote rol in Oekraïne. Ongeveer zeventig procent van de bevolking noemt zichzelf christelijk, daarnaast is er een brede schakering van andere religies in het land. Een kijkje op de kerkelijke kaart in deze verdrietige dagen van oorlog en strijd.
Orthodoxe traditie
Naast een christelijke meerderheid in Oekraïne is er een joodse gemeenschap, neemt de islam een plek in en is er ook een zeer kleine vertegenwoordiging van het hindoeïsme, het boeddhisme en andere religies. Het christendom kent er een brede schakering van kerken. De orthodoxe traditie neemt verreweg de grootste plaats in.
Oekraïne kent verschillende kerkgemeenschappen. Er zijn meerdere protestantse en evangelische kerkgemeenschappen, diverse kerken die met de Rooms-Katholieke Kerk verbonden zijn - waarvan de Grieks-Katholieke Kerk de grootste is - en er zijn verschillende Oekraïens-Orthodoxe Kerken. Lange tijd was de Oekraïens-Orthodoxe Kerk (Moskou-Patriarchaat) de grootste kerk van Oekraïne.
Wereldwijde familie
In het afgelopen decennium heeft een groot deel van de Oekraïens-Orthodoxe Kerk zich - mede als gevolg van de steeds verder toenemende spanningen met Rusland - afgescheiden van dit Moskou-Patriarchaat en is de Oekraïens-Orthodoxe Kerk Kiev-Patriarchaat ontstaan. Sinds 2018 is deze laatste kerk binnen de wereldwijde familie van orthodoxe kerken ook erkend door het oecumenisch-patriarchaat van Constantinopel. Die kerkgangers en kerkleiders die tot de Oekraïens-Orthodoxe Kerk Moskou-Patriarchaat behoren hebben vaak het gevoel dat ze in een spagaat zitten, en tegelijkertijd dat ze een kans hebben om aan verzoening en vrede bij te dragen. De patriarch van deze kerk, Onufry, spreekt zich onomwonden uit voor de territoriale integriteit en de soevereiniteit van de staat Oekraïne. Tegelijkertijd wordt het lijntje met de zusterkerk in Moskou niet doorgesneden.
Voor de Russisch-Orthodoxe Kerk is de hoofdstad Kiev een ongelooflijk belangrijke plek. Eeuwenlang was daar het patriarchaat gevestigd. Hoewel dat patriarchaat inmiddels verplaatst is naar Moskou, is in de beleving van veel Russische gelovigen de band met Kiev nog altijd sterk.
Band van de Protestantse Kerk in Nederland met Oekraïne
De Protestantse Kerk in Nederland heeft langs heel verschillende lijnen contact met de kerken in Oekraïne. Kerk in Actie heeft diverse samenwerkingspartners in Oekraïne. Via partnerorganisatie Lviv Education Foundation (LEF), jongerenorganisatie van de Grieks-Katholieke Kerk), versterken we al jaren lokale kerken in het ontwikkelen van sociale initiatieven ten bate van lokale gemeenschappen. Tijdens de eerste week van de oorlog bleek LEF al direct een belangrijk kanaal om informatie te krijgen en om noodhulp te kunnen bieden.
Meeleven met Oekraïne
Via de gemeenschap van protestantse kerken in Europa is in de afgelopen weken intensief contact geweest om te kijken op welke wijze er meegeleefd kon worden in de oplopende spanningen in Europa. Aanvankelijk betekende dat dat er videogesprekken gehouden werden. Inmiddels is het meeleven in pastorale zin aangevuld met substantiële concrete hulp: noodhulp in Oekraïne en hulp aan vluchtelingen onderweg, zowel binnen Oekraïne als in de omringende landen.
Voor alle noodhulp die nu nodig is, werkt Kerk in Actie samen met het wereldwijde kerkelijke netwerk van ACT Alliance (Action by Churches Together) en met partner Lviv Education Foundation (LEF), die meer dan honderd kerken in Oekraïne ondersteunt.
Toon van verbondenheid
In de Wereldraad van Kerken komen de verschillende kerken, ook uit Rusland, samen. Daar wordt de toon gezocht van luisteren naar elkaar in dagen van oorlog. Het is helder dat de Wereldraad van Kerken het geweld van het Poetin-regime veroordeelt en de patriarch vraagt om zijn invloed te gebruiken om deze oorlog te stoppen. Daarnaast wordt gezocht naar mogelijkheden tot gesprek, om een toon van verbondenheid te vinden. Daar hoort het gebed bij dat de vijandschap niet uitvergroot wordt en dat de gemeenschappelijke grond van vrede en recht hervonden wordt.
Bid mee voor Oekraïne:
