Interview
Interviews met deskundigen op verschillende gebieden binnen en buiten de Protestantse Kerk.
Anna Krijger werkte van 2014 tot 2017 als freelance correspondent voor De Groene Amsterdammer en het Nederlands Dagblad in Israël en Palestina. Over haar ontmoetingen in Israël en de bezette gebieden schreef ze het boek Hipsters, baarden, martelaren.
In Jeruzalem bekeerde correspondent Anna Krijger zich tot het christelijk geloof. Dit versterkte haar verlangen naar gerechtigheid voor zowel Joden als Palestijnen.
Hoe goed Anna zich ook had ingelezen in de situatie voor ze naar Israël afreisde, toch bleek de werkelijkheid vele malen complexer dan gedacht. Door te luisteren naar persoonlijke verhalen van Palestijnen en Joden merkte ze hoe verwarrend en onoplosbaar het conflict is.
"Het zit in mijn aard om ieder mens te willen begrijpen. Ook al hoef ik het niet eens te zijn met mijn gesprekspartner – of het nu een Jood of een Palestijn is - toch zoek ik altijd naar verbinding.” Anna besefte dat zij als buitenstaander makkelijk praten heeft. Voor Joden en Palestijnen is wederzijds begrip en verbinding haast ondoenlijk.
Ontmenselijking
“Van generatie op generatie wordt haat doorgegeven. Ik snap dat Joden en Palestijnen bang zijn, vanwege alles wat ze hebben meegemaakt. Verbinding wordt een onmogelijke opgave als je elkaar niet meer ziet als mens. En dat is wat er gebeurt. Als je de ander ontmenselijkt en als minder dan een beest beschouwt, is het makkelijker om hem of haar te haten. Als jij als negentienjarige Israëlische soldaat bij een checkpoint de macht hebt over oudere Palestijnen die je opa en oma hadden kunnen zijn, wat doet dat dan met jou en hoe jij de ander ziet?”
Natuurlijk zijn er ook positieve verhalen over verbinding te vertellen. Zo zijn er Arabisch-Israëlische artsen die in een Israëlisch ziekenhuis werken en met een Israëlisch paspoort vrij kunnen reizen als volwaardig burger. “Maar”, constateert Anna, “tegenover elk succesverhaal kun je tien situaties noemen waarin het helemaal niet goed gaat.”
Genuanceerd beeld
Na verloop van tijd verhuisden Anna en haar man Derk van Tel Aviv naar Oost-Jeruzalem. Een groter contrast was niet denkbaar. “Tel Aviv is toch een soort Amsterdam aan het strand, met altijd lekker weer. Het sloot aan bij wie wij zijn, er is daar vrijheid. Mijn kennissenkring bestond uit Joodse Israëliërs en dat werd een gezellige bubbel. Het was daarom een bewuste keuze van ons om naar Jeruzalem te verhuizen. Nu hadden we de mogelijkheid om niet alleen van joden, maar ook van moslims en christenen te horen wat hun visie was op het conflict en de bezetting. In de Oude Stad zag ons leven er anders uit: al onze buren waren Palestijnen. Doordat we aan beide kanten van het conflict mensen leerden kennen, hebben we een genuanceerder beeld gekregen dan wanneer we in Tel Aviv waren gebleven.”
Bekering
Alhoewel Anna van huis uit niets had meegekregen qua geloof, raakte ze geboeid door religie. Tijdens haar studie Arabische taal en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam en in Cairo, leerde ze veel over de islam. “Geleidelijk groeide mijn interesse in het monotheïsme en ik heb mezelf alle tijd gegeven om dit te onderzoeken. In Nederland heb ik zelfs wat kerken uitgeprobeerd, maar dat was echt niets voor mij.” Dat veranderde toen Anna in Jeruzalem de Lutherse Redeemer Church binnenstapte. “Alles wat ik had gehoopt dat een kerk zou zijn, vond ik daar. De kerk staat midden in de Oude Stad en daarmee midden in het conflict. Dus dan heb je elke week echt iets met elkaar te bespreken.”
Urgentie
Die urgentie ontbreekt in Anna’s beleving in veel Nederlandse protestantse kerken. “Er staat in Nederland niet zo veel op het spel. Natuurlijk wel in ieders persoonlijk leven, want je hebt allemaal te maken met ziekte en dood. Maar politiek gaat het er hier behoorlijk rustig aan toe. In Jeruzalem is dat anders. Daar hebben de mensen wat te bevechten en dat maakt iedere kerkdienst spannend en relevant. Er staat altijd iets op het spel en dan komt het er ook op aan waar je je inspiratie en je vertrouwen vandaan haalt.“
Gerechtigheid en vergeving
Uitgerekend in Jeruzalem werd Anna gegrepen door wat de Bijbel te zeggen heeft over gerechtigheid en vergeving. “Je ziet in de Bijbel een totale omkering van de waarden die we in onze maatschappij hebben. De gerechtigheid en de liefde die van Jezus uitgaan vind ik zo indrukwekkend. Als je daar maar een sprankje van met je mee kunt nemen, is dat iets fantastisch. Mijn bekering was niet spectaculair, maar ik ben wel geraakt door het idee dat je elkaar moet dienen en vergeven. Als ik geneigd ben te oordelen of mezelf te vergelijken met een ander, denk ik aan een bijbelvers of een spreuk van Jezus. Die dingen bij elkaar veranderen me natuurlijk wel en vormen mijn karakter.” Bijbelse begrippen als gerechtigheid en vergeving zijn voor Anna ook het uitgangspunt om te kijken naar het conflict in Israël. Makkelijk is dat niet. “Als een Palestijn bij een checkpoint vernederd wordt, dan is hij duidelijk de underdog. Maar omgekeerd is er ook veel pijn bij Joodse Israëliërs. Het perspectief wisselt voortdurend.”
Frisse blik
Als relatief ‘verse’ gelovige kijkt Anna daarom ook met ongemak naar medechristenen die vastbesloten één bepaalde kant van het conflict kiezen en daardoor blind worden voor de andere kant. “Ik begrijp niet dat er christenen zijn die vanuit hun geloofsovertuiging hart hebben voor gerechtigheid, maar tegelijkertijd zomaar over ‘Gaza’ heenstappen. Hoe kan dat? En nog iets, overal op de wereld worden christenen onderdrukt en voor hen is er terecht aandacht. Maar als het gaat om verdrukte christenen in de Palestijnse gebieden, blijft het stil. Komt hun leed ons dan minder goed uit?”
Het valt niet mee om hierover als christenen onderling in gesprek te blijven. “Ik zie dat christenen aan beide zijden van de discussie oprecht het gevoel hebben dat zij het goede doen. Maar omdat het conflict raakt aan de kern van het jodendom, de islam en het christendom, aan onze identiteiten, gaat het ook met mensen buiten Israël en Palestina aan de haal. Bijna iedereen voelt zich erbij betrokken en de gemoederen raken snel verhit. Dat maakt het moeilijk om te verbinden. Toch is dat het enige wat het gesprek verder brengt.”
Foto: Anna Krijger | Fotograaf: Rick Keus
