Theologisch profiel
In deze serie wordt een kort, maar krachtig beeld geschetst van mensen die belangrijk zijn of zijn geweest voor de theologie. Aan de hand van vier vaste vragen leert de lezer snel zijn of haar gedachtegoed kennen.
De Britse theoloog Tom Wright werkte zowel in de kerk als aan de universiteit. Hij droeg bij aan onderzoeken naar Paulus en naar de historische Jezus. Hij stelt dat historisch onderzoek erop wijst dat Jezus’ opstanding moet hebben plaatsgevonden. En dat zegt iets over hoe God in onze geschiedenis aanwezig is.
Nicholas Thomas Wright (1948) is een Britse Nieuwtestamenticus, lid van de Anglicaanse Kerk. Hij werd geboren in het Engelse Morpeth (Northumberland). Hij studeerde in Oxford waar hij in 1981 ook promoveerde. De titel van zijn proefschrift is The Messiah and the People of God. Dit boek gaat over Paulus, meer in het bijzonder over de Romeinenbrief. Wright werkte zowel in de kerk als aan de universiteit: van 2003-2010 was hij bisschop van Durham, daarvoor en daarna doceerde hij Nieuwe Testament aan Engelse en Schotse universiteiten.
Als Nieuwtestamenticus heeft hij zowel aan Paulusonderzoek als aan het onderzoek naar de historische Jezus belangrijke bijdragen geleverd. In zijn onderzoek plaatst Wright het Nieuwe Testament nadrukkelijk tegen de achtergrond van het Jodendom van de tweede tempel: Paulus was een Jood, en Jezus was een Jood. Op deze manier is hij een vertegenwoordiger geworden van het ‘nieuwe perspectief op Paulus’, maar heeft hij ook bijgedragen aan de derde zoektocht naar de historische Jezus.
Wanneer hoorden we voor het eerst van hem?
Wright is bekend geworden door het ‘nieuwe perspectief op Paulus’, een term die hij zelf als eerste heeft gebruikt. Dit nieuwe perspectief stelt dat Paulus vanuit de Reformatie te veel gelezen is als de theoloog van de rechtvaardiging door geloof alleen, die zich net als Luther verzette tegen een goede-werken-leer. Dit doet echter geen recht aan wie Paulus was en ook niet aan het Jodendom van zijn tijd. Rechtvaardiging gaat niet alleen over een individuele zondaar die vergeving ontvangt, maar ook over het weer mogen horen bij het volk van God. Door alle nadruk op rechtvaardiging zijn we bovendien een ander aspect van Paulus’ theologie vergeten: participatie – de gelovigen delen in Christus.
Waarmee is hij bekend geworden?
Als Nieuwtestamenticus is Wright bekend geworden door een serie van vier dikke boeken, Christian Origins and the Question of God. In deze serie wil hij een alternatief bieden voor de theologie van Rudolf Bultmann, bij wie theologie en geschiedenis bijna los van elkaar komen te staan. Wright wil laten zien hoe deze juist met elkaar verweven zijn, en hoe het Nieuwe Testament vraagt om een historische benadering.
In de serie beantwoordt Wright de vraag hoe we de overgang kunnen begrijpen van het Jodendom met haar wereldbeeld naar het vroege Christendom met haar wereldbeeld. Mensen leven met verhalen, met symbolen, ze doen dingen samen in praktijken, en dat geheel van verhalen, praktijken, symbolen geeft antwoord op een aantal grote levensvragen. Het wereldbeeld van het Jodendom van de tweede tempel en het wereldbeeld van Paulus en andere eerste christenen kent continuïteit, maar er is ook een belangrijke discontinuïteit. Wrights onderzoek beschrijft die overeenkomsten en verschillen. De centrale gedachte van zijn werk is dat deze overgang alleen te begrijpen is vanuit de dood en opstanding van Jezus Christus. Wright stelt dus dat historisch onderzoek erop wijst dat Jezus’ opstanding wel moet hebben plaatsgevonden. Anders is niet te begrijpen hoe de Jood Paulus ertoe kwam zijn brieven te schrijven. En als Jezus is opgestaan, zegt dat ook iets over hoe God in onze geschiedenis aanwezig is: niet als de grote afwezige, maar als de God van de opstanding.
Wat kunnen gemeenten met zijn gedachtegoed?
Wright is niet alleen een academisch theoloog, maar ook een theoloog met hart voor de kerk. Hij schrijft zijn wetenschappelijk werk onder de naam N.T. Wright, maar heeft daarnaast ook veel geschreven als Tom Wright. Deze boeken hebben een meer populair karakter.
Wright heeft op een toegankelijke manier over allerlei onderwerpen geschreven: over Jezus, over de opstanding, over het goede christelijke leven, over de Bijbel, en over Paulus. Bovendien heeft hij een serie beknopte bijbelcommentaren geschreven, The New Testament for Everyone. Veel van deze populaire boeken, ook de commentaren, zijn in het Nederlands vertaald.
Zien we de doorwerking van zijn gedachtegoed ergens terug?
Wright is een invloedrijk Nieuwtestamenticus. Hij heeft veel invloed uitgeoefend via het ‘nieuwe perspectief op Paulus’. Belangrijk is ook zijn aandacht voor verhalen als onderdeel van iemands wereldbeeld. Dat de Bijbel een groot verhaal vertelt over God en Gods koninkrijk met als climax de opstanding van Jezus Christus, heeft veel mensen geïnspireerd om het christelijke grote verhaal weer te vertellen. Het postmodernisme is misschien het einde van moderne ideologieën, het grote verhaal van de Bijbel staat nog steeds. Wright is dan ook een missionair theoloog, die gelovigen op allerlei manieren wil helpen vrijmoedig te leven met de God van Jezus en van Paulus.
Lees ook het theologisch profiel van Karen Armstrong:
Illustratie: TinekeWerkt.nl
