Theologisch profiel
In deze serie wordt een kort, maar krachtig beeld geschetst van mensen die belangrijk zijn of zijn geweest voor de theologie. Aan de hand van vier vaste vragen leert de lezer snel zijn of haar gedachtegoed kennen.
Tim Keller (1950-2023) was theoloog, predikant van de Presbyterian Church in America, kerkplanter en auteur. Wereldwijd geniet hij grote bekendheid door de manier waarop hij het evangelie communiceerde in een seculiere cultuur.
Keller deed dat door het plaatsvervangend leven en sterven van Jezus Christus centraal te blijven stellen en zonder concessies te doen aan wat hij beschouwde als onopgeefbare Bijbelse waarheid, hoe haaks deze ook mocht staan op de opvattingen van zijn mondaine gehoor in de metropool New York.
Wanneer hoorden we voor het eerst van hem?
In Nederland kreeg Tim Keller vanaf de vroege jaren 90 bredere bekendheid door het enthousiasme van buitenlandcommentator Aad Kamsteeg van het Nederlands Dagblad. Dit gebeurde via interviews, reizen met o.a. voorgangers naar de kerk van Keller, stichting Grace Invest en vertaalde samenvattingen van preken in ChristenVandaag en later CV-Koers. Kellers boeken (die vanaf 2008 snel na elkaar verschenen) werden ook in Nederland bestsellers. De bekendste zijn In alle redelijkheid (2008) en De vrijgevige God (2009).
Waarmee is hij bekend geworden?
Keller was geen ‘originele’ theoloog in de zin dat hij theologisch vernieuwend is geweest. Zijn kracht lag in zijn buitengewone vermogen om zeer uiteenlopende bronnen – theologische, historische, sociologische, filosofische en culturele – voor een seculier, sceptisch publiek op aansprekende en overtuigende wijze met elkaar te verbinden voor de verkondiging van het evangelie. Kellers gaven kwamen vooral aan het licht nadat hij in 1989 – na aanvankelijk grote aarzeling – besloot dat het zijn roeping was om, samen met zijn eveneens theologisch bekwame echtgenote Kathy, een nieuwe kerk te planten in Manhattan, het hart van de seculiere metropool New York. Tijdens wat Keller zelf beschouwde als een 'opwekking' groeide deze kerkplant razendsnel van nog geen 50 tot uiteindelijk ruim 5000 kerkgangers per week. Wat velen vooral verwonderde, was dat het kennelijk mogelijk was om een publiek van voornamelijk seculiere yuppen te boeien met een zeer orthodoxe theologie en dito ethiek.
Keller verkondigde Jezus Christus altijd en overal en vanuit elke bijbeltekst. Dat Jezus als onze plaatsvervanger voor ons deed wat wij niet kunnen, vormde het hart en plot van elke preek. Onvermoeibaar was Keller in het aantonen dat de lijnen van ieders levensverhaal alleen in Christus een happy end vinden.
Kellers analyses van de cultuur én van het menselijk hart zijn befaamd. Vanuit zijn (door Bavinck en Kuyper geïnspireerde) neocalvinistische visie respecteerde Keller de cultuur en confronteerde hij die tegelijk vanuit het evangelie. Mensen kregen antwoorden op levensvragen in een taal en een vorm die ze kunnen begrijpen. De kracht van de argumenten kwam over, ook al was men het er misschien niet mee eens. Dat maakte Keller tot een van de meest begaafde apologeten van de afgelopen decennia.
Niet onvermeld mag blijven dat Tim Keller zich positief onderscheidde van menig ander beroemd geworden megachurch-leider doordat hij het evangelie dat hij verkondigde zelf altijd heeft gepraktiseerd: zijn bescheidenheid, oprechte belangstelling in anderen, vriendelijkheid, kwetsbare opstelling en op Christus en Gods glorie gerichte geloof veranderden volgens het getuigenis van velen niet nadat zijn ster tot grote hoogte gestegen was.
Wat kunnen gemeenten met zijn gedachtegoed?
Christenen uit veel verschillende kerken, culturen en contexten kunnen met vrucht gebruikmaken van Kellers gedachtegoed. De basis van Tim Kellers visie op missionair leven en kerk-zijn in een seculiere cultuur wordt gevormd door een glasheldere en radicale vertolking van het evangelie als het goede nieuws dat God ons door Christus heeft gered om de relatie met ons te herstellen en uiteindelijk alle gevolgen van de zonde in de wereld te vernietigen. Met dit evangelie in het centrum verbindt de kerk mensen met God, met elkaar, met de cultuur en met de stad. Keller laat je diep nadenken over je theologie en de cultuur, zodat je de wijze waarop je kerk en christen bent door beide laat vormen. Hoe breng je het evangelie in verband met jouw cultuur, in jouw tijd, in jouw woonplaats? Keller daagt je uit om aan het evangelie consequenties te verbinden. Zijn eigen benadering kenmerkt zich daarbij door een weldadig evenwicht dat valse en onvruchtbare tegenstellingen overstijgt, zoals die tussen persoonlijke verzoening met God en inzet voor sociale gerechtigheid.
Zien we de doorwerking van zijn gedachtegoed ergens terug?
Kellers visie op missionair kerk-zijn in een seculiere (stedelijke) omgeving is wereldwijd van grote invloed door met name de impact van zijn standaardwerk Center Church, het kerkplantingsnetwerk Redeemer City to City en de mede door hem opgerichte kerkvernieuwingsbeweging The Gospel Coalition. Deze laatste organisaties zijn ook in Europa en Nederland actief.
Meer over en van Tim Keller
- De biografie van Tim Keller: Collin Hansen, Tim Keller. Zijn spirituele en intellectuele vorming (Van Wijnen 2023)
- Alle preken van Tim Keller (1989-2017)
- Alle Nederlandstalige boeken van Tim Keller op een rij
- Een Nederlandse podcast over Tim Keller
Lees ook het theologisch profiel van ds. Carel ter Linden:
Afbeelding: Tinekewerkt.nl
