Stappenplan bijzondere opdracht

Stappen bijzondere opdracht

Materialen en tips

1. Vaststellen juiste ambtelijke vergadering

Een bijzondere opdracht (zending) wordt door een ambtelijke vergadering gegeven. Afhankelijk van het werkgebied van de predikant of de kerkelijk werker zal de gemeente, de classes of de (generale of evangelisch-lutherse) synode de aangewezen ambtelijke vergadering zijn. 

• Als het werkgebied valt binnen de grenzen van de kerkelijke gemeente (bijvoorbeeld één ziekenhuis), dan verleent een kerkenraad de bijzondere opdracht.
• Als het werkgebied valt buiten de grenzen van een gemeente, maar binnen de grenzen van de classis (bijvoorbeeld meerdere ziekenhuizen), dan verleent een classicale vergadering de bijzondere opdracht.
• Als het werkgebied landelijk en/of specifiek evangelisch-luthers is, dan verleent de generale synode of de evangelisch-lutherse synode de bijzondere opdracht. Neem dan contact op met de dienstenorganisatie of de evangelisch-lutherse synode voordat het stappenplan (verder) wordt doorlopen. 

Goed om te weten
Afhankelijk van de aangewezen ambtelijke vergadering en of het om een predikant of kerkelijk werker gaat, zal het stappenplan anders verlopen; dit wordt per stap aangegeven. 

Kerkelijk werkers en bevoegdheden
Let op dat een kerkelijk werker alleen bij een bijzondere opdracht door een kerkenraad eventueel preek- en sacramentbevoegdheden kan krijgen.

2. Overleg

Overleg met alle betrokken partijen (de kerkenraad/classicale vergadering, de predikant/kerkelijk werker, eventueel de instelling en - indien aanwezig - de begeleidingscommissie) over de verwachtingen over en weer. Wat gaan de werkzaamheden inhouden en voor hoeveel uur? Hoe kan de kerkenraad of classicale vergadering daaraan bijdragen en er ‘ambtelijke verantwoordelijkheid’ voor dragen? Loop samen dit stappenplan door en bekijk waar vragen over zijn.

3. Interne besluitvorming

Nadat het eerste contact is geweest met de instelling is het goed om als kerkenraad of classicale vergadering een besluit te nemen of de gemeente of classis kan voorzien in de bijzondere opdracht. Daarbij kunnen veel overwegingen meespelen, zoals: past het in het beleid van de gemeente of de classis, is er draagvlak, passen de werkzaamheden die de predikant-geestelijk-verzorger gaat doen bij het ambt, is de eventuele kandidaat bevoegd, is er voldoende bestuurskracht om de begeleidingscommissie te vormen? Beschrijf deze kwesties en agendeer ze om in de kerkenraad of de classicale vergadering te bespreken.

Staat de gemeente of classis in principe positief tegenover het geven van een bijzondere opdracht, dan gaat ze verder met de volgende stappen in dit stappenplan.

4. Het sluiten van een regeling 

De kerkorde verplicht dat er een regeling wordt afgesproken tussen de ambtelijke vergadering, de geestelijk verzorger en (waar van toepassing) de instelling waarin staat dat de ambtelijke vergadering verantwoordelijk is voor het ambtelijke deel van de werkzaamheden (waaronder eventueel kerkdiensten, maar ook het feit dat de kerk opzicht en tucht uitoefent over de predikant), en de instelling of de geestelijk verzorger voor de rechtspositie en het salaris.

In de modelregeling is geregeld dat deze pas ingaat als alle stappen van dit stappenplan zijn doorlopen.

Model-regeling geestelijk verzorger met bijzondere opdracht

5. Toetsing

Afhankelijk van de situatie vinden verschillende kerkordelijk voorgeschreven toetsen plaats. 

Bij een predikant met een bijzondere opdracht
De kleine synode toetst of het werk dat de predikant gaat doen in rechtstreeks verband staat met de vervulling van het ambt van predikant. 

Als de predikant een beroep met bijzondere opdracht van een kerkenraad krijgt, toetst het breed moderamen van de classicale vergadering of er een afdoende regeling is getroffen tussen de kerkenraad en de instelling rond de rechtspositie van de predikant. 

Bij een kerkelijk werker met een bijzondere opdracht
Het breed moderamen van de classicale vergadering toetst of er een afdoende regeling is getroffen tussen de kerkenraad, de classicale vergadering, de (generale of evangelisch-lutherse) synode en de instelling rond de rechtspositie van de kerkelijk werker.

Bij een geestelijk verzorger in de eerste lijn/geestelijke verzorger thuis
Bij een predikant-geestelijk verzorger: de kleine synode toetst of het werk dat de predikant gaat doen in rechtstreeks verband staat met de vervulling van het ambt van predikant en toetst de extra voorwaarden rond geestelijke verzorging thuis.

Bij een kerkelijk werker: het breed moderamen van de classicale vergadering toetst de extra voorwaarden die daarbij van toepassing zijn.

Voor geestelijke verzorging in de eerste lijn/thuis kan gebruik worden gemaakt van het digitale aanvraagformulier.

Documenten bij geestelijke verzorging thuis

Extra voorwaarden bij geestelijke verzorging thuis

Aanvraagformulier kerkelijke zending geestelijke verzorging thuis

Model-regeling geestelijk verzorger met bijzondere opdracht

6. Eventuele verkiezing

Bij het verlenen van een bijzondere opdracht door een kerkenraad kan het nodig zijn om een verkiezingsprocedure op te starten. 

Een verkiezingsprocedure is in de regel nodig als het gaat om een kerkelijk werker. Een kerkelijk werker met bijzondere opdracht wordt namelijk in de regel benoemd als ouderling met een bepaalde opdracht. 

De kerkorde verplicht dat de gemeente de gelegenheid krijgt om aanbevelingen te doen voor kandidaten. Omdat het gaat om een ouderling met een bepaalde opdracht is de kerkenraad niet verplicht de aanbevelingen over te nemen. Na het vragen van de aanbevelingen kan een kerkenraad besluiten de voorgestelde kandidaat verkozen te verklaren (maar de kerkenraad kan ook besluiten om een verkiezing uit te schrijven).

Een verkiezingsprocedure is ook nodig als de plaatselijke regeling dat voorschrijft voor predikanten met een bijzondere opdracht.

Wanneer is een verkiezingsprocedure niet nodig?
Een verkiezingsprocedure is niet nodig als het gaat om een predikant met een bijzondere opdracht en er in de plaatselijke regeling geen regel is die een verkiezing voorschrijft. 

Een verkiezingsprocedure is ook niet nodig als het gaat om een kerkelijk werker die niet als ambtsdrager het werk gaat doen. Volgens de kerkorde is dat een uitzonderingssituatie. Normaliter zal een kerkelijk werker met bijzondere opdracht worden benoemd als (boventallig) ouderling met bepaalde opdracht. Reden om dat niet te doen kan bijvoorbeeld zijn dat een kerkelijk werker maar een kleine aanstelling heeft (minder dan 12 uur per week). Let op: een kerkelijk werker die geen ambtsdrager is, kan ook geen preek- en sacramentbevoegdheden krijgen.

Een verkiezingsprocedure is ook niet nodig als de bijzondere opdracht wordt verleend door een classicale vergadering of de (generale of evangelisch-lutherse) synode. 

De kerkelijk werker als ambtsdrager
Een kerkelijk werker mag in meerdere gemeenten (verschillende) ambten dragen.

Bijzondere opdracht en bepaalde opdracht
De kerkorde kent zowel de bijzondere opdracht als de bepaalde opdracht. Een kerkelijk werker met bijzondere opdracht die als ouderling wordt benoemd, wordt ouderling met een bepaalde opdracht. Dit betekent met name dat de kerkelijk werker is vrijgesteld van werkzaamheden in de gemeente.

Tip
Als het niet waarschijnlijk is dat andere kandidaten voor de functie in aanmerking komen, mag de kerkenraad daar rekening mee houden. Bijvoorbeeld door dit al bij de gemeente aan te geven en de aankondiging simpel te houden. De aankondiging en vraag voor aanbevelingen kan bijvoorbeeld beperkt blijven tot een stukje in het kerkblad.

7. Verlenen bijzondere opdracht, beroepings- of opdrachtbrief en verbintenisdienst

Na een eventuele verkiezingsprocedure kan de ambtelijke vergadering de bijzondere opdracht verlenen. Bij een predikant krijgt dit vorm in een beroepingsbrief, bij een kerkelijk werker gaat het om een opdrachtbrief.

Vervolgens wordt een verbintenisdienst georganiseerd. Is er sprake van een bevestiging in het ambt van predikant dan wordt de verlening van de bevoegdheid tot ambtswerkzaamheden in een kerkdienst bekrachtigd onder handoplegging door een predikant van de kerk. Is er sprake van een voortzetting van het dienstwerk als predikant, dan wordt de verbintenis bekrachtigd met een handdruk. Kerkelijk werkers die niet als ouderling met een bepaalde opdracht worden bevestigd, worden door de ambtelijke vergadering die hen benoemde, in de bediening gesteld. Zij worden in hun bediening ingeleid in een kerkdienst door een predikant met gebruikmaking van een daarvoor bestemde orde.

Rond de verbintenisdienst
Het Dienstboek is te vinden op theologie.nl/dienstboek. 

Predikant met bijzondere opdracht en lidmaatschap van de kerkenraad
Een predikant met bijzondere opdracht vanuit een gemeente hoeft niet lid te worden van de kerkenraad. Op basis van ord. 4-6-7 mag dat wel.

Ord. 3-23-2 Beroepsbrief predikant met bijzondere opdracht

Opdrachtbrief ordinantie 3-13 model kerkelijk werker geestelijk verzorger thuissituatie

Beroepsbrief - Ordinantie 3-23 predikant met bijzondere opdracht (geestelijke verzorging in de thuissituatie)

8. Instellen begeleidingscommissie

De kerkorde verplicht tot het instellen van een begeleidingscommissie. Het is mogelijk deze al in een eerder stadium in te stellen, of pas in een later stadium. Hoe eerder de begeleidingscommissie wordt betrokken, hoe meer (voorbereidende) werkzaamheden deze kan verrichten bij de beroeping. Voor de begeleidingscommissie is een model taakomschrijving beschikbaar.

Predikanten met een bijzondere opdracht worden tevens uitgenodigd door de plaatselijke werkgemeenschap van predikanten. Vaak worden ook kerkelijk werkers bij de werkgemeenschap uitgenodigd. 

Taakomschrijving begeleidingscommissie 

Tip
Als er in de gemeente meer ambtsdragers met een bijzondere opdracht zijn, kunt u ervoor kiezen om die allemaal door één begeleidingscommissie te laten begeleiden. Ook is het mogelijk om in samenwerking met een andere gemeente een begeleidingscommissie te benoemen.