Hoe eerlijk is úw gemeente als het gaat om auteursrecht? Niet iedereen is op de hoogte van de regels omtrent het gebruik van liederen en teksten. “Als we kerkmuziek voor de toekomst willen behouden, moeten we schrijvers en componisten recht doen.”
Er is waarschijnlijk geen enkele gemeente die níét te maken heeft met auteursrecht, stelt Jaap van der Giessen. Hij schreef onlangs de notitie ‘Eerlijk zingen, spelen en vieren in kerk en gemeente’. “Auteursrecht is bijvoorbeeld van toepassing als je liederen in een liturgie plaatst, teksten in een kerkblad opneemt, bladmuziek voor de cantorij kopieert … En ook voor het projecteren van liederen via de beamer of voor het uitzenden van de kerkdienst heb je toestemming nodig.” Auteursrecht bestaat om makers - zoals componisten en tekstdichters - te beschermen, licht Van der Giessen toe. “Zij moeten kunnen leven van hun werk. Daarom hebben ze recht op een eerlijke vergoeding als er gebruik wordt gemaakt van hun teksten, gedichten of melodieën.”
Wettelijk kader
De Auteurswet hanteert twee begrippen, aldus Van der Giessen: openbaar maken en verveelvoudigen. “Openbaar maken houdt bijvoorbeeld in: een muziekstuk ten gehore brengen of uit een gedichtenbundel citeren. Verveelvoudigen doe je onder andere door teksten te kopiëren of liederen in de liturgie op te nemen. Voor zowel openbaar maken als verveelvoudigen heb je toestemming nodig.” Door een bijzondere regeling is het ‘openbaar maken’ van muziek tijdens de eredienst - dus de gemeentezang en de instrumentale begeleiding - vrijgesteld van auteursrecht. “Als je daarbij echter een papieren liturgie gebruikt, of de liederen via de beamer projecteert, treedt het auteursrecht wél in werking. Je bent dan immers aan het reproduceren. Dat geldt ook als je bladmuziek voor de cantorij kopieert of een tekst in het kerkblad plaatst.”
Licenties
De afgelopen jaren is veel in het werk gesteld om een goede omgang met auteursrechten makkelijker te maken. “Gemeenten kunnen nu eenvoudig licenties aanschaffen voor de liedbundels waaruit vaak gezongen wordt, zoals het Liedboek, zingen en bidden voor huis en kerk, Weerklank, Op Toonhoogte of Hemelhoog. Je mag de liederen dan zowel projecteren via de beamer als opnemen in de liturgie, weekbrief of kerkblad.” Een licentie kost een paar honderd euro per jaar, afhankelijk van het aantal gemeenteleden op een gemiddelde zondagmorgen. En als je liederen of teksten wil gebruiken die buiten zo’n licentie vallen? “Dan kun je het beste rechtstreeks contact opnemen met de auteur. Dat kost tijd en is complex, maar het is de enige manier om de regels goed na te leven.”
Er valt nog een hoop te winnen, ziet Van der Giessen. “Bij veel gemeenten komt het onderwerp pas op de agenda als ze met een claim van een belanghebbende te maken krijgen. Maar onze inzet zou niet alleen moeten zijn om claims te voorkomen, maar bovenal om recht te doen aan schrijvers, componisten en andere makers. Dat is niet alleen eerlijk, maar ook belangrijk voor de toekomst en de blijvende vernieuwing van de kerkmuziek.”
Documenten:
- Auteursrechten in gewone taal
- Auteursrechten op hoofdlijnen
- Brochure 'Auteursrecht en naburige rechten in de kerk'
Foto: Unsplash
