Van jongs af aan ontwikkelen kinderen zich op allerlei manieren. Ook als het om geloof gaat, maken ze een ontwikkeling door. In dit artikel vind je een paar opvallende kenmerken van elke fase en tips hoe je daarmee kunt omgaan.
Leeftijd: nul tot drie jaar
Deze eerste fase van het leven heeft een kind nodig om rustig tot het volle bewustzijn te komen. Het oefent de zintuigen, past de reflexen aan en wordt langzamerhand vertrouwd met de omgeving. Daarbij past geen overmatige of langdurige prikkeling, want daardoor komt het kind niet toe aan de beleving en veiligheid en geborgenheid. Juist die beleving is nodig om later op een goede manier een eigen geloofsidentiteit te kunnen ontwikkelen.
Leeftijd: vier tot zes jaar
Vanaf een jaar of drie begint het 'ik' te ontluiken. Het kind wordt zich ervan bewust dat het anders is dan de anderen. Ook wordt het steeds duidelijker dat het kind een eigen wil heeft en hij of zij laat die ook gelden. Als kinderen in deze leeftijd betekenissen van geloven aangereikt krijgen die ze kunnen gebruiken in hun eigen leven, ontdekken ze dat het christelijk geloof van waarde is. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat ze verhalen horen waarin ze zich kunnen inleven en dat er met hen gepraat wordt over geloven in taal die ze kunnen begrijpen. De ouder is in deze leeftijdsfase de belangrijkste identificatiefiguur voor het kind. Als je in woord en gebaar laat merken dat het geloof voor jou van belang is en je er ook naar handelt, zal het ook betekenis winnen voor je kind. Neem je kind mee in de ervaringen die jij aan God en geloven opdoet. Zo ontsteek je het vuurtje van het geloof in het hart van je kind.
Kinderen in deze fase kunnen oorzaak en gevolg nog niet scheiden. Ze kunnen zomaar switchen tussen fantaseren en denken, spelen en werken. Houd God en de Bijbel daarom (letterlijk en figuurlijk) uit de buurt van Sinterklaas en andere fantasieverhalen. Zorg er ook voor dat je geen magische verwachtingen wekt van God. Als de Sinterklaasgod later niet blijkt te voldoen aan de verwachtingen, zal het kind hem subiet overboord gooien.
Bekijk ook onderstaand filmpje over de ontwikkeling van kinderen tussen 4 en 6 jaar.
Leeftijd: zeven tot twaalf jaar
Kinderen in deze leeftijdsfase zijn erg leergierig. Ze leren graag dingen uit hun hoofd en ontdekken wat ze daarmee kunnen doen. Dat geldt ook voor kennis die met geloven te maken heeft. Kinderen kunnen zo opgaan in het leren 'van buiten', dat de kans er is dat de beleving (hun binnenkant) erbij in schiet. Zorg ervoor dat er voor je kind ook wat aan het geloof te beleven en te ervaren is. Bijvoorbeeld door samen een kaars aan te steken in een kerk en thuis kleine rituelen rond geloven vorm te (blijven) geven, zoals op vaste momenten bidden, zingen, lezen enzovoort. Als in de puberteit de aandacht weer naar binnen wordt verlegd, kunnen kinderen voortbouwen op de ervaringen die ze eerder aan geloven hebben opgedaan.
Bekijk ook onderstaande filmpjes over de ontwikkeling van kinderen tussen 7 en 9 jaar en tussen 10 en 12 jaar.
Aan de slag
Deze informatie vormt de basissituatie van de kinderen. Het is belangrijk om aan te sluiten bij deze basissituatie. Anders heb je grote kans dat je de aandacht van de kinderen halverwege of misschien al aan het begin van je bijeenkomst kwijtraakt. Jammer van al die voorbereidingstijd en voor je het weet zetten de kinderen uit verveling de boel op stelten!
Doe een quiz om te kijken wat jullie al weten over de ontwikkeling van kinderen in verschillende leeftijdsgroepen. En ga aan de hand van animatievideo's met elkaar in gesprek over leiding geven aan kinderen. Wat zijn hun interesses? Waar zijn ze mee bezig in het dagelijks leven? Wat kunnen ze wel en wat niet?
Bekijk de bijbehorende werkvorm:
Lees ook:
