“En dan mogen nu de kinderen naar voren komen…” In veel kerken hoort het kindermoment bij de kerkdienst. Hoe zorg je ervoor dat dit moment écht iets toevoegt aan het samen gemeente-zijn?
Wat is het kindermoment in de kerk?
Het kindermoment in de kerk is een moment van interactie tussen predikant of kinderleider en de kinderen. Het is vaak een van de weinige momenten waarop de kinderen even écht onderdeel zijn van de eredienst. Het is belangrijk dit goed aan te pakken, zodat de kerk ook een thuisplek is voor kinderen.
Voor welke leeftijd is het kindermoment geschikt?
Het kindermoment tijdens de kerkdienst is geschikt voor kinderen tussen 3 en 12 jaar. Het staat of valt bij de vorm die gekozen wordt voor het kindermoment. Die heeft te maken met het aansluiten bij de leeftijdsfase waarin kinderen zich bevinden. Het gebeurt weleens dat kinderen bij een vraag de vragensteller schaapachtig aankijken. De vraag is dan misschien te ingewikkeld of juist te makkelijk. Een kind van 4 zit natuurlijk qua (geloofs)ontwikkeling op een heel ander niveau dan een kind van 10.
Zie ook dit artikel:
Hoofd, hart en handen kindermoment
De vorm van het kindermoment is niet alleen belangrijk vanwege verschillen in leeftijdsfase, maar ook omdat kinderen verschillende leerstijlen kunnen hebben. Sommige kinderen leren het liefst door te doen, terwijl andere juist ergens goed over na willen denken. Simpel gezegd kun je onderscheid maken tussen drie leerstijlen: hoofd, hart en handen. Als je alle kinderen mee wilt krijgen, is het slim om tussen deze stijlen af te wisselen.
Bedenk eerst wat de kern van de boodschap is die je met de kinderen wilt behandelen. Vertaal dit vervolgens naar een vorm die geschikt is voor hoofd, hart of handen. Het kan dus zijn dat je in plaats van vragen te stellen een quiz doet, een kort spel of een proefje. Je kunt ook een filmpje bekijken of luisteren naar een mooi verhaal.
Weinig of veel jeugd bij het kindermoment?
Met veel kinderen is het slim om de kinderen die dat leuk vinden te vragen iets te vertellen over de kinderdienst. Bespreek dit van tevoren, niet alle kinderen vinden het leuk om vooraan in de kerk te staan. Vraag ook eens aan de kinderen zelf hoe ze betrokken willen worden bij de kerkdienst. Laat ze hierover met elkaar nadenken. En wil je echt out-of-the-box zijn, organiseer dan eens een ‘binnenstebuiten’-dienst! De volwassenen gaan naar hun eigen dienst en de kinderen blijven in de kerk.
Zijn er weinig kinderen in de kerk, maak dan van het kindermoment een moment voor de hele gemeente. Het vertellen van een verhaal is een geschikte manier om zowel kinderen als oudere generaties aan te spreken. Een goed verhaal bevat vaak meerdere lagen waar alle generaties iets van kunnen leren. Of vraag kinderen om een lijstje van hun favoriete liedjes. Zing deze in de dienst en lees de motivatie van degene die dit liedje heeft gekozen hardop voor. Zo wordt de dienst ook een dienst van en voor de kinderen.
Met een gemiddeld aantal (zo’n 15) kinderen gaan de kinderen waarschijnlijk naar de kindernevendienst. Vraag hen daar gebedspunten te verzamelen en geef die een plek in de dienst. Als je de kinderen naar voren vraagt, stel dan open vragen waar geen ‘foute antwoorden’ op zijn. Leer de kinderen kennen en spreek ze bij hun naam aan. Probeer op ooghoogte van kinderen in gesprek te gaan. Bijvoorbeeld door op een krukje te gaan zitten of door de hurken te gaan.
Kindermoment binnen het geheel van de gemeente
Als je een geloofsgesprek met kinderen wilt voeren, dan is voor in de kerk met microfoon terwijl de hele gemeente toekijkt wellicht niet de beste setting. Het risico bestaat dat je over de hoofden van de kinderen toch met de gemeente aan het communiceren bent (die vervolgens lacht om wat de kinderen zeggen, wat voor de kinderen weer ongemakkelijk is). In dat geval kan er beter een gespreksvraag aan de hele gemeente gesteld worden om hier in tweetallen even over te ‘buzzen’.
Een andere vorm is om de kinderen actief in te zetten op verschillende plekken in de dienst en volwaardig mee te laten doen. Denk bijvoorbeeld aan het aansteken van de kaars aan het begin van de dienst, aan het collecteren, aan het vasthouden van de schaal met brood bij het avondmaal of aan het uitspreken van het gebed over de gaven. Vraag ook eens aan de kinderen zelf welke ideeën ze hierbij hebben. Laat ze er tijdens kindernevendienst of club over brainstormen en doe vervolgens wat met die ideeën. Denk in mogelijkheden, niet in onmogelijkheden. Maak het zintuiglijk, laat ze iets doen in plaats van alleen luisteren. Dan leg je meer de nadruk op het samen vieren dan op het onderwijzen.
Kindermoment - niet alleen op zondag?
Laat een kindermoment niet alleen tijdens de dienst plaatsvinden, maar ook na de dienst. Bijvoorbeeld tijdens de koffie of thuis in het gezin kun je kinderen laten merken dat ze deel zijn van de kerk. Praat met hen bijvoorbeeld eens na over het kindermoment en de kindernevendienst. Vraag dan niet: ‘Hoe was het?’, maar ‘Wat heb je gedaan?’ ‘Wat vond je leuk/vreemd/interessant?’ ‘Wanneer heb je gelachen?’
Thuis kan het helpen om rituelen te hebben. Vaste momenten om te bidden, te zingen, een kaars aan te steken. Geef je kind ook een rol in die rituelen. De boekjes van Petrus KIDS kunnen je daarbij helpen.
Voorbeelden kindermoment
De volgende materialen zijn geschikt voor het vormgeven van het kindermoment tijdens de eredienst.
- Ds. Jan Reijm schreef de verhaaltjes van Tim en Sophie.
- Theologie.nl deelt suggesties voor kindermomenten.
- Op Opkijken.nl wordt ook materiaal voor kindermomenten gedeeld.
- De quickscan ‘Kerk als Thuisplek’ laat zien op welke punten een gemeente zich kan ontwikkelen om ervoor te zorgen dat kinderen een volwaardige plek innemen in de gemeente.
Lees ook:
