Kerk & Krimp
We weten het al jaren: de kerk krimpt. Jaarlijks laten tienduizenden mensen de kerk achter zich. Minder kerkgangers betekent minder financiële armslag, en minder mensen die een ambt op zich willen nemen. Aan het woord krimpende gemeenten en hoe ze daarmee omgaan.
De Protestantse Gemeente Sint Pancras moest de aanstelling van haar predikant terugbrengen naar 60 procent vanwege teruglopende inkomsten. Kerkenraadsvoorzitter Jantien Boersen vertelt over de financiële uitdagingen waarmee de gemeente kampt en over de zoektocht naar samenwerking met naburige dorpsgemeenten.
“De Protestantse Gemeente Sint Pancras telt 440 leden, waarvan er op zondag gemiddeld 50 tot 60 in de kerkbanken zitten. We zijn vergrijsd en worden steeds kleiner,” vertelt Boersen. “De vrijwillige bijdragen brengen niet meer voldoende op om een fulltime predikant te kunnen betalen. Daarom moesten we een drastische maatregel nemen: de predikant vragen om naar een aanstelling van 60 procent te gaan. We zijn heel dankbaar dat hij daarmee instemde.”
Te laat ingegrepen
Volgens Boersen had de kerkenraad eerder actie moeten ondernemen. “We hebben de tegenvallende financiën te lang op zijn beloop gelaten. Achteraf hadden we beter eerder aan de bel kunnen trekken. Dan hadden we de gemeente in het proces mee kunnen nemen en ergens naartoe kunnen werken. Nu moesten we op heel korte termijn een besluit nemen, dat gaf enorme druk. Voor de predikant was het misschien nog wel het heftigst: hij moest opeens fors minder gaan werken. Ons advies aan andere gemeenten is dan ook: schuif zulke beslissingen niet voor je uit.”
Weinig nieuwe ambtsdragers
Naast de financiële zorgen speelt er nog een ander groot probleem: het vinden van ambtsdragers. “De kerkenraad is bijna in zijn geheel aftredend en er dienen zich geen nieuwe mensen aan. We onderzoeken daarom samenwerking met twee naburige dorpsgemeenten die tegen vergelijkbare uitdagingen aanlopen. Kunnen we samen één kerkenraad vormen? Het zou mooi zijn als mensen dan taken op zich kunnen nemen zonder dat ze meteen in het ambt hoeven. Voor velen is dat een enorme drempel.”
Samen optrekken
De gesprekken over samenwerking gaan verder dan alleen de kerkenraad. “In 2025 gaan twee predikanten met emeritaat, en in de andere gemeente werkt een interim-predikant. Dat schept mogelijkheden. Het is fijn, maar op den duur ook noodzaak, om met elkaar op te trekken. Kerk-zijn is door een kleiner wordende kerk een grotere uitdaging geworden.”
Dit interview vond plaats in 2024 en is in dat jaar ook verschenen in het blad #protestant.
Om gemeenten te helpen bij het nadenken over kerk-zijn in de toekomst is de quickscan Kerk in kaart ontwikkeld. Dit instrument helpt kerkenraden om snel een beeld te krijgen van de vitaliteit van hun gemeente, zowel in het heden als met een blik op de toekomst.
