Kindernevendienst. Hoe doe je dat?

Betekenis kindernevendienst

De betekenis van kindernevendienst is, zoals de naam al zegt, een dienst naast de eredienst die tijdens de eredienst plaatsvindt. Dit moment is speciaal voor kinderen die de preek, of uitleg, op een eigen, passende en ontdekkende manier mee kunnen krijgen. Voor de invulling ervan zijn diverse methodes beschikbaar, maar je kunt ook heel goed zonder methode werken. Je volgt dan bijvoorbeeld het preekrooster, en bedenkt zelf hoe je de kindernevendienst vorm wilt geven. 

Voor welke leeftijd is de kindernevendienst geschikt?

Kindernevendienst wordt doorgaans georganiseerd voor kinderen van de basisschoolleeftijd. Hier valt zowel het jonge kind (4-8 jaar) als het oudere kind (9-12 jaar) onder. 

Zie ook dit artikel:

 

Hoofd, hart en handen in de kindernevendienst

De kindernevendienst is een mooie plek om een bijbelverhaal te vertellen en vervolgens te bespreken en te verwerken. Dat kun je op verschillende manieren aanpakken. Een kleurplaat is bijvoorbeeld makkelijk en leuk, maar niet het meest geschikt om kinderen iets mee te geven van het bijbelverhaal. 

Het is best een uitdaging om voor alle kinderen een betekenisvolle kindernevendienst te bieden. Sommige kinderen zijn het liefst lekker in de natuur, andere gaan het liefst praktisch aan de slag, weer andere voeren graag een diepgaand gesprek of maken de mooiste creaties en gaan daar helemaal in op. 

In het artikel Kindertheologie: een driehoek voor gouden momentenVerder lezenKindertheologie: samen ontdekken wat het geloof betekent lees je over het belang van een divers verwerkingsaanbod. Wil je eens wat anders proberen dan een kleurplaat? Laat de kinderen het ervaren en ontdekken door ze zelf actief na te laten denken in plaats van dat je als leiding alleen overdraagt wat jij zelf uit een bijbelverhaal haalt. Denk aan onderstaande categorieën bij het uitwerken en voorbereiden van een kindernevendienst of een kindernevendienstproject. Wat voor kinderen komen vaak naar jouw kindernevendienst? En hoe kun je aan die verschillende leerstijlen tegemoetkomen?

Categorieën:

• Buiten/natuur 
• Rennen/sport/beweging/parcours 
• Bouwen/timmeren/slopen 
• Beelden: foto’s/video’s/tableaus 
• Denkpuzzel/raadsel 
• Schrijven of lezen: gedicht of verhaal
• Proefjes/experimenten 
• Gebed/stilte 
• Creatief/knutselen
• Muziek 
• Koken/bakken
  
  

Weinig of veel jeugd in de kindernevendienst?

Weinig kinderen en/of jongeren 
Als je weinig kinderen en/of jongeren in de gemeente hebt, kijk dan eens naar de mogelijkheden om intergeneratief te werken. Dat betekent dat je met verschillende generaties samen aan de slag gaat. Neem hiervoor een kijkje bij methoden voor alle leeftijden.

Als kindernevendienstleiding kun je actief meedoen met de kindernevendienst, zoals bij het spelen van een spel. Maar ook met één kind kun je kindernevendienst houden. Houd vol en houd oog voor de kinderen die er wél zijn. Zorg ervoor dat die kinderen zich gezien en gehoord voelen. Lees ter inspiratie het verhaal van een gemeente met weinig kinderenVerder lezenEén kind in de kindernevendienst . 

Je kunt de kindernevendienst een andere invulling geven of minder vaak dan wekelijks organiseren. Pak in de eredienst wat groter uit met een goede promotie. Kinderen die niet komen, mogen het gevoel hebben dat ze iets hebben gemist. 

Zo’n 15 kinderen en/of jongeren 
Met een gemiddeld aantal kinderen en jongeren in de gemeente kun je de kindernevendienst voor alle kinderen in alle leeftijden houden. Zorg ervoor dat je tegemoetkomt aan de verschillende leeftijden en dus variatie biedt. Laat tieners ook naar de kindernevendienst komen. Eventueel vraag je de tieners om te helpen, zodat er wel onderscheid is tussen kinderen en tieners. Durf dan ook taken uit te besteden en tieners te laten leren. Lees meer over de waarden die dan van belang zijn bij het thema ‘kerk als thuisplek’Verder lezenKerk als thuisplek. 

Veel kinderen en jongeren 
Als in jouw gemeente volop kinderen en jongeren aanwezig zijn, liggen er mooie kansen om de kinderen bij de kindernevendienst met leeftijdsgenoten te laten zijn. Misschien kennen ze elkaar al van school en trek je daarmee een lijn tussen school en de kerk. Je kunt tijdens de kindernevendienst de kinderen opsplitsen op basis van leeftijd. Je past dan het verhaal en de verwerking aan op de ontwikkeling van de kinderen in jouw groep. Denk aan projecten - bijvoorbeeld in de Veertigdagentijd - waarbij iedere leeftijdscategorie of ontwikkelingsfase op haar eigen manier werkt aan een project. Vervolgens komt dat allemaal samen bij de viering of ontknoping van het project. Kleuters werken dan vooral spelenderwijs aan het project. De oudere kinderen kunnen meedenken en helpen bij de liturgie en/of de uitleg bij de schriftlezing. 

Kindernevendienst binnen het geheel van de gemeente

De kindernevendienst is weliswaar een dienst naast of tijdens de eredienst maar staat niet los van de eredienst. Ze is onderdeel van het geheel van de gemeente. Overleg met de predikant bij de voorbereiding van de kindernevendienst is aan te raden. Sluit bij voorkeur aan bij het thema en/of bijbelverhaal dat hij of zij in de eredienst behandelt. Zo worden de verschillende diensten samengebracht. Voor gezinnen is dat fijn omdat ze er vervolgens met elkaar over door kunnen praten. 

Niet alleen thuis, ook op andere momenten buiten de diensten, zoals in de jeugdclub of in gespreksgroepen, kun je verbinding leggen en samenwerken. Als de verschillende groepen van elkaar weten wat ze doen en waarover ze het gaan hebben of hebben gehad, voorkom je dubbelingen en versterk je elkaar. Start bijvoorbeeld gezamenlijk het nieuwe kerkelijke seizoen en maak samen een planning van activiteiten en bijeenkomsten. 

Denk eens na over de plek en verbindingen die de kindernevendienst op dit moment heeft in de gemeente en waar je kansen ziet om dat te verbeteren. De quickscan van ‘kerk als thuisplek’Verder lezenMaak van je kerk een 'thuisplek'; check deze 6 thema's kan helpen om in beeld te krijgen op welke punten de gemeente zich kan ontwikkelen als het gaat om de plek van kinderen in de kerk. 

Kindernevendienst - niet alleen op zondag?

De kindernevendienst leent zich er goed voor om contacten buiten de kerk te leggen. Als je weet naar welke school de kinderen gaan, kun je daar vragen welke methode ze gebruiken. Kies dezelfde thema’s bij de kindernevendienst. Zo leg je eenvoudig een verbinding in de leefwereld van een kind. Organiseer op die manier ook een ‘schoolkerkdienst’. 

Er zijn verschillende kindernevendienstmethodes die werkboekjes voor thuis aanbieden. Die kun je bestellen en uitdelen aan de kinderen/gezinnen. Zo ondersteun je ouders bij de geloofsopvoeding thuis. Besteed aandacht aan het boekje tijdens de kindernevendienst zelf en/of in de dienst.

Daarnaast kunnen andere gemeenteleden een rol spelen. Organiseer bijeenkomsten om ervaringen te delen over geloofsopvoeding en om geïnspireerd te raken. Nodig de kindernevendienstleiding, ouders, tieners en andere gemeenteleden uit. Spreek hen persoonlijk aan en vraag om eenmalige hulp. Bereid bijvoorbeeld samen een kindernevendienstproject voor. Houd de drempel laag. 

Ten slotte kun je voor én na de kindernevendienst kort iets vertellen in de eredienst over de kindernevendienst. Dit kan de voorganger ook doen, of de kinderen zelf. 

Methoden kindernevendienst

De meest gebruikte methoden in de Protestantse Kerk zijn:

• Kind op Zondag: Voor elke week is er een nieuw Bijbelverhaal met werkvormen, liedjes, gebeden en andere activiteiten. 
• Bijbel Basics: een kindernevendienstmethode waarin de Bijbel centraal staat! In deze methode zijn kindernevendienstleiders en de kinderen gelijkwaardige gesprekspartners. Samen ontdek je wat de Bijbel te zeggen heeft.
• Vertel het maar: Voor iedere zondag bijbelmateriaal dat aansluit bij het oecumenisch leesrooster. Het materiaal bestaat uit bijbelverhalen en –verwerkingen en liedsuggesties met achtergrondinformatie, thema’s en doelen.

Voor andere methoden die geschikt zijn voor de kindernevendienst zie dit artikel: