Bezit u ook dit jaar een Luthers Dagboek? Soms ontgaat je iets bij dit vertrouwde boekje van luthers Nederland. Misschien komt dat doordat ik dit jaar niet meeschreef aan de dagelijkse overdenkingen. Maar wat mij opviel is dat het lutherse dagboek altijd een thema heeft. En dat is dit jaar: Zing! Geloof! In de lutherse traditie.
Thema sluit tweeledig aan
Het thema van het lutherse dagboek probeert eigenlijk twee oecumenische vliegen in één klap te vangen. We vieren dit jaar dat de eerste versie van de geloofsbelijdenis van Nicea 1700 jaar geleden werd opgesteld. Deze woorden vormen een van de weinige geloofsbelijdenissen die door kerken wereldwijd, zowel in het oosten als in het westen, in grote lijnen worden gedeeld. Daarnaast viert de Lutherse Wereldfederatie dat 500 jaar geleden het eerste Lutherse Liedboek verscheen: het Acht-Liederenboek. Ter ere van dit jubileum is het Global Lutheran Songbook samengesteld. Beide elementen benadrukken onze verbondenheid, lokaal en wereldwijd.
Global Lutheran Songbook centraal op terugkomdag
Tijdens de terugkomdag van de Lutheran Summerschool, die in onze kerk aan de Mecklenburglaan plaatsvond, stond dit nieuwe, verbindende liedboek centraal. Samen zingen en spreken over hoe dit splinternieuwe wereldwijde liedboek ons verbindt met de lutherse oecumene - en hoe we hier in onze eigen gemeente aandacht aan kunnen besteden - hield de deelnemers bezig. Eerst moesten we zelf vertrouwd raken met deze liederen uit alle hoeken van de wereld. We willen daarom in onze diensten regelmatig een van de nieuwe liederen laten klinken en samen zingen.
De geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel
Naast dit nieuwe teken van verbondenheid speelt ook een zeer oud symbool van eenheid een rol: de geloofsbelijdenis van Nicea. Tijdens de oecumenische viering onlangs hebben we hier aandacht aan besteed in aansluiting op het thema van de Week van Gebed voor de Eenheid: Ik geloof. We vierden het bestaan van deze gedeelde basis van ons geloof.
Van ‘ik’ naar ‘wij’
Wat bijzonder is aan deze oude tekst, is dat deze - anders dan de apostolische geloofsbelijdenis - niet begint met ik geloof, maar dat wij geloven. Luther nam dit gegeven over in zijn belijdenislied ‘Wij geloven allen in een God’. Geloven is niet slechts een individuele ervaring, maar iets dat we als gemeenschap doen. We oefenen ons in wat het betekent om te geloven en te vertrouwen. Geloven, in Bijbelse zin, draait meer om een bepaalde levenshouding ten opzichte van God en elkaar dan om strikte woorden die grenzen afbakenen. Willem Barnard omschreef geloven eens als wedden op God - en ik wil daar graag aan toevoegen: met heel je hart, ziel en verstand. Het gaat bij geloven niet primair om een leer of ethiek, maar om een ethos - de manier waarop je in het leven staat, hoe je je verhoudt tot God en de mensen om je heen. In een tijd waarin het individu vaak centraal staat, is het veelzeggend als we durven te zeggen: wij geloven.
Broodnodig: een mindset van ‘ik’ naar ‘wij’
Deze gezindheid, of mindset om het modern te zeggen, van wij samen, van een ‘wij’ dat verbinding zoekt, is in onze tijd broodnodig. Niet alleen als houding, maar ook als levenswijze die wij als kerk mogen en moeten uitdragen. Dit doen we in het vertrouwen dat God ons daarin draagt en bijstaat. Het wij uit de geloofsbelijdenis van 1700 jaar geleden klinkt nog steeds als een krachtig en bemoedigend appèl. Een oproep om naar elkaar om te zien en vast te houden in lief en leed. Dat sluit prachtig aan bij een gedicht van de onlangs overleden dichter en dominicaan Henk Jongerius, dat ik hier graag laat klinken:
1. Laat uw hart zich niet verharden
door wie lamgeslagen zijn:
wie kan hopen en weer lopen
als niemand bondgenoot wil zijn?
2. Laat uw ogen zijn bewogen
Met wie arm en eenzaam zijn:
Wie kan leven zonder vrezen
als niemand naderbij wil zijn?
3. Laat uw spreken hen niet breken
die terneergebogen zijn:
wie kan opstaan en op weg gaan
als niemand tochtgenoot wil zijn?
4. Laat uw horen hen aanhoren
Die halfdood, verloren zijn:
Wie kan wachten, heil verwachten
Als niemand luisteraar wil zijn?
