Vasten is van oudsher een rooms-katholiek gebruik, maar wint onder protestanten aan populariteit. Vanuit hun behoefte aan rituelen nemen steeds meer protestanten tijdens de Veertigdagentijd de traditie van vasten en bezinning over. Vullen rooms-katholieken het vasten vaak in met het laten staan van vlees, protestanten vasten doorgaans op een andere manier. Alleen, of als onderdeel van hun christelijke gemeenschap. Als het ze maar helpt bewuster toe te leven naar Pasen. In dit artikel delen drie mensen hoe zij invulling geven aan het vasten.
Betekenis vasten
In de veertig dagen voor Pasen doen veel christenen mee aan de eeuwenoude traditie van vasten. Ze bereiden zich voor op het paasfeest door af te zien van bepaalde dingen en daarmee ruimte te maken voor iets anders. Door te vasten maak je lichamelijk ruimte voor God en bereid je je voor op het paasfeest, zo luidt een protestantse visie op vasten.
Mieke: “Ik zal het vasten nooit overslaan”
“Ik vast al heel lang, vanaf het begin van ons huwelijk. Het paste in onze levensstijl zonder auto, duurzaam, lettend op materialen en voeding. Onze kinderen waren daar ook helemaal aan gewend en deden gewoon mee. Op een plek in de kamer hadden we enkele symbolen bij elkaar staan, zoals een kruis, een bos graan, en een hongerdoek met onderdelen van bijbelverhalen. Later maakten we als gezin gebruik van vastenkalenders, met soms kleine opdrachten.
Ik doe en laat altijd iets in de Veertigdagentijd. Voor mij is het vooral een periode van meer stilte, bezinning en gebed. Dit jaar maak ik daarvoor gebruik van een boekje van Bonhoeffer. Daarnaast drink ik geen alcohol en eet geen tussendoortjes. Dat is best even wennen, ik houd erg van iets bij de koffie. Het geld dat ik bespaar houd ik apart voor een goed doel. De zondagen zijn uitgezonderd van het vasten. Met de kinderen vierden we die zondagen altijd echt. Van tevoren bedachten we al welke taart we zouden bakken. Nu ben ik alleen en gaat het anders. Maar ik vind het nog altijd een fijne tijd, ik zal het vasten nooit overslaan. In januari bedenk ik al wat ik ga doen.
Op de scholen waar ik lesgaf, besteedde ik altijd aandacht aan de Veertigdagentijd en het vasten. Op de basisschool vertelde ik kinderen dat ik er zelf aan meedeed; dat vonden ze erg aansprekend. Op een vmbo-school werkte ik veel met moslims. Zij vergeleken hun vorm van vasten met de mijne. Wederzijds was er veel waardering, dat was mooi.
Ik kan me wel verheugen op de Veertigdagentijd. Door meer stil te zijn, realiseer ik me nadrukkelijker het werk van Jezus. Hij is ons voorbeeld geweest, maar deed ook de oproep Hem te volgen, vooral in Zijn levenswijze.”
Lees ook:
Mieke Brinkhuis, lid van de hervormde Westerkerk in Veenendaal
Idelette: “Ieder bepaalt voor zich hoe hij vast”
“Vasten is van oudsher geen rooms-katholiek maar een joods gebruik. In ons land kwam het vasten vooral door moslims weer in beeld. Rooms-katholieken doen naar mijn idee minder aan vasten, dat voor hen lang verbonden was met regels. Die regels leverden weerstand op. Protestanten bepalen hen juist weer bij deze rijke traditie. We kunnen niet zeggen dat protestanten op een andere manier vasten dan rooms-katholieken; ieder bepaalt voor zich hoe hij vast. Laten we ook geen onderscheid maken tussen rooms-katholieken en protestanten maar vasten zien als iets dat bindt. Ik ben wat dat betreft weleens jaloers op moslims, zij vasten echt samen.
Ik zie vasten niet als een privé-aangelegenheid, vasten is verbonden met het kerkelijk jaar. De adventsperiode is overigens net zo goed een vastentijd als de Veertigdagentijd; vasten doe je vaak voorafgaand aan een feest. Van oudsher vastten mensen door geen vlees te eten. Dat zouden protestanten nu ook heel goed kunnen doen. Als we allemaal 40 dagen het vlees laten staan, doen we iets goeds voor het klimaat.
De vastentijd begint met de Aswoensdagviering, die een periode van versobering inluidt. Als je eenmaal begint, smaakt het echt naar meer. Voorwaarde is dat je het zelf wilt. Vasten grijpt namelijk best in, het vraagt offers van je. In de drieslag bidden - geven - vasten, als een terugkeer tot God in een periode van bezinning, hangt vasten er nog een beetje bij.
Voor mezelf zoek ik elk jaar een thema. Ik gebruik 40 dagen geen vlees en alcohol. Ik zit niet op Facebook en ga bewuster om met media. Ook probeer ik thuis te mediteren. Daarnaast doe ik in deze 40 dagen dingen die ik liever uit de weg ga. Daarmee hef ik de struikelblokken op weg naar Pasen op.
Voor mij is de vastentijd een heel fijne tijd, een tijd van bewuster leven. Ik kan me er echt op verheugen.”
Idelette Otten, predikant van de Protestantse Gemeente Vleuten
Janneke: “We bedachten iets te doen in plaats van iets te laten”
“Ik ging voor het eerst vasten met het kernteam van de pioniersplek Yours! in Drachten, bij de start van de pioniersplek. Het leek ons mooi om als protestanten die rooms-katholieke traditie over te nemen. De eerste keer besloten we de alcohol te laten staan. Het jaar daarna wilden we graag als gezin vasten. De een liet chocola staan, de ander chips, ieder gezinslid bedacht dat voor zichzelf. Het was een leuke challenge, maar achteraf bekeken was het ook niet erg moeilijk. Omdat we toch graag een diepere betekenis wilden ervaren, hebben we het volgende jaar bedacht om als gezin iets te doen in plaats van iets te laten. We bedachten om elke dag iets te doen voor een ander. Concreet betekende het dat we alle 40 dagen van de Veertigdagentijd kaartjes en Whatsappberichtjes hebben gestuurd aan mensen die het naar ons idee konden gebruiken. Het was leuk om dat elke dag te bedenken, maar soms ook best lastig. Toen we weer eens bedachten wie we die dag zouden verrassen met een kaartje, stelde onze zoon de boodschappenbezorger voor. Dat vonden we een leuk idee, maar ook wel een beetje spannend. Maar de bezorger vond het echt fantastisch, en we raakten zelfs in gesprek over de Veertigdagentijd en Pasen. Toen hij wegging, zei hij dat hij voor ons zou bidden. Juist toen we dachten: wat doen onze dagelijkse acties eigenlijk met mensen, gebeurde er iets bijzonders.
Voor dit jaar moeten we nog iets bedenken, we houden wel van afwisseling. Als je gaat herhalen, gaat het enthousiasme bij pubers weg. Voor mij als moeder was het een belangrijke les dat ik niet zelf met een uitgedacht plan moet komen, maar in gesprek met de kinderen iets moet bedenken. Als het iets is waar zij achter staan, doen ze makkelijker mee.
Zelf ben ik wel een beetje verslaafd geraakt aan het vasten. Ik ben veel bewuster met de Veertigdagentijd bezig, anders is deze zomaar voorbij. Ik ervaar het als een mooie periode van toeleven naar het belangrijkste feest van de kerk.”
Janneke Plantinga, aangesloten geweest bij pioniersplek Yours! in Drachten, initiator van de huiskerk van het Evangelisch Werkverband
Meer informatie
- Idelette Otten schreef samen met Olga Leever Vasten, de kunst van geven en loslaten. ISBN 9789462500051
- Alle artikelen over vasten en de Veertigdagentijd op protestantsekerk.nl
