Hoe ga je als familie om met een dierbare die dementie krijgt? En wat betekent het voor een zorgverlener om van een dementerende patiënt een verzoek om euthanasie te krijgen? Voorstelling ‘Lang zal hij leven’ gaat deze morele dilemma’s niet uit de weg, maar benoemt juist de veelheid aan zienswijzen. Fonds Kerk en Wereld ondersteunt dit initiatief.
Gesprek over moreel dilemma
Theoloog en producent Casper van Dorp ontwikkelde samen met zijn collega’s de voorstelling die in 2022 door het land toerde. Hij vertelt: “We werken veel samen met de Protestantse Theologische Universiteit. Zij doen volop prachtig onderzoek naar euthanasie bij dementie, maar wel binnen de muren van de universiteit en redelijk ver weg van het gewone leven. Dat is eigenlijk jammer. Met de voorstelling proberen we dichterbij te komen.”
Met ‘Lang zal hij leven’ proberen de makers het gesprek over het morele dilemma op gang te brengen. Op het toneel zitten zes professionele acteurs aan tafel. Ze spelen een gezin van een dementerende man en bespreken met hem zijn wens voor euthanasie. In dit voor velen herkenbare tafereel komen alle verschillende meningen voorbij.
Stellige mening
Van Dorp: “Veel mensen hebben een uitgesproken mening over euthanasie, zoals: ‘als ik echt slecht word, wil ik euthanasie’. Het leuke van de voorstelling is dat mensen met een stellige mening bijna altijd verward de zaal uitlopen.” De gesprekken op het podium bieden mensen namelijk nieuwe inzichten. “Dit soort thema’s zijn niet gebaat bij stellige meningen, daar is het te complex voor. Het hele idee is dat je vraagtekens zet bij je eigen overtuiging.”
Voeding voor gesprekken
In de voorstelling spelen gerenommeerde acteurs die zelf ook geraakt zijn door het onderwerp. “Ze herkennen hun eigen ouders of opa en oma in de verhalen. En na afloop horen ze datzelfde van alle toeschouwers die vertellen hoe het gesprek op het podium zo erg lijkt op dat in hun eigen woonkamer toen ze voor lastige keuzes kwamen te staan”, zegt de producent.
Het zijn niet alleen kinderen van ouders met dementie die de voorstelling bezochten. Medewerkers van ziekenhuizen, geestelijk verzorgers, predikanten en kerkelijk werkers bezochten met groepen de theaterzalen. “De voorstelling is voeding voor de gesprekken die vervolgens in het ziekenhuis, pastoraat of kerken gevoerd worden.” En die gesprekken startten al direct na de voorstelling. Er bleek veel behoefte om over het onderwerp na te praten, vanwege de herkenning én de nieuwe inzichten.
De tijd haalt je in
Van Dorp is zich zelf ook meer bewust geworden van het belang van praten over moeilijke onderwerpen. “Lastige thema’s moet je niet voor je uit schuiven, dat inzicht heeft de voorstelling me wel gebracht. Je bent gauw geneigd om te denken: mijn ouders zijn nog hartstikke goed, we hoeven het hier niet over te hebben. Maar de tijd haalt je altijd in en achteraf wens je dat je het eerder had besproken.”
Bezoeker aan het woord
Ds. Pieter J. Huiser (Vredeskerk Nijkerk) bezocht samen met gemeenteleden en andere predikanten ‘Lang zal hij leven’. Tijdens de voorstelling werden de bezoekers een paar vragen voorgelegd. Hoewel deze volgens predikant Huiser zinvol zijn om te stellen, heeft hij een aanvullend voorstel: “Wanneer dit thema binnen je eigen familie speelt, lijkt het mij vruchtbaarder om te beginnen met deze vraag: wat betekent onze geliefde voor ieder van ons? Wat hebben wij aan hem of haar te danken? Hoe zijn we door hem of haar gevormd? Wat hebben we aan elkaar gegeven en van elkaar ontvangen? Hoe beïnvloedt dat onze blik op deze situatie?”
Het is niet de eerste keer dat Huiser met de thematiek van euthanasie in aanraking komt. In zijn familie werd jaren geleden het gesprek gevoerd over het leven van zijn zwaar verstandelijk gehandicapte zus. “Het ging niet meer over standpunten, maar over de betrekking die je met elkaar hebt. Dan komt er op een natuurlijke manier duidelijkheid over wat je wel of niet moet doen.”
> Dit jaar het theaterstuk bijwonen? Bekijk de actuele data.
Lees ook:
