Wat doet de Protestantse Kerk voor vluchtelingen?

Overal ter wereld bieden kerken hulp aan deze mensen in nood. In Nederland steunt Kerk in Actie projecten om vluchtelingen humaan op te vangen en perspectief te bieden. Ook werkt de Protestantse Kerk aan een beter beleid voor vluchtelingen, en geeft advies aan plaatselijke kerken, bijvoorbeeld op het gebied van inburgering.

Standpunt Protestantse Kerk over vluchtelingen

De Protestantse Kerk komt op voor een vluchtelingenbeleid dat de internationale verdragen rond mensenrechten en de rechten van vluchtelingen en kinderen respecteert. De kerk staat hierbij midden in de samenleving.Verder lezenScriba René de Reuver: "Kerk staat midden in de samenleving"

Van migrant tot naaste

De Protestantse Kerk komt op voor vluchtelingen. Ook zij zijn geschapen naar Gods beeld. Voor God telt elk mens. De Bijbel inspireert ons en roept ons op vreemdelingen lief te hebben en recht te doen, met oog voor de waardigheid van ieder mens als schepsel van God. Niet alleen is de zorg voor de naaste onze verantwoordelijkheid; in de inzet voor vluchtelingen kunnen gebed en concreet handelen met elkaar verbonden worden.

Bijbelse motivatie

Iemand die als vreemdeling in jullie land verblijft, mag je niet onderdrukken. Behandel vreemdelingen die bij jullie wonen als geboren Israëlieten. Heb hen lief als jezelf, want jullie zijn zelf vreemdelingen geweest in Egypte. Ik ben de HEER, jullie God. (Leviticus 19:33-34) 

De Bijbel inspireert ons en roept ons op vreemdelingen lief te hebben en recht te doen, met oog voor de waardigheid van ieder mens als schepsel van God. De Israëlieten - en dus ook wij - worden er diverse malen aan herinnerd dat ze zelf ook vreemdelingen waren, eerst in Egypte, later in Babel. In het evangelie van Matteüs wordt in het tweede hoofdstuk al verteld over een rauwe werkelijkheid van onderdrukking en kindermoord. Jozef en Maria vluchten met Jezus, hun baby, naar Egypte. Verderop, in Matteüs 25, vertelt Jezus in een aangrijpend verhaal hoe beslissend het is wat je doet voor de meest onaanzienlijke van zijn broeders en zusters. Wat je voor hem/haar doet, heb je voor mij gedaan, zo stelt Hij.

Feiten en cijfers vluchtelingen

• Van de bijna 82,4 miljoen mensen die wereldwijd op de vlucht zijn, zijn 26,4 miljoen vluchteling: dit zijn mensen die hun land ontvlucht zijn. Het grootste gedeelte van de mensen op de vlucht (48 miljoen mensen) zijn ontheemden: mensen die op de vlucht zijn in hun eigen land. (UNHCR, 2021)
• In 2020 vroegen 19.132 mensen asiel aan in Nederland. Dit is een daling ten opzichte van voorgaande jaren. De meeste asielzoekers die in 2020 asiel aanvroegen kwamen uit Syrië (5.566 mensen), gevolgd door Eritrea (1.504), Turkije (1.265), Algerije (1.062) en Jemen (861). (UNHCR, 2021)
• Naar schatting zijn er in 2021 enkele tienduizenden ongedocumenteerden in Nederland. Dat zijn vreemdelingen zonder verblijfspapieren. (NOS, 2021)
• Dat kerken in Nederland het verschil maken als het gaat om vluchtelingen, laat ook het onderzoek zien dat Kerk in Actie in 2017 uitvoerde. Het overgrote deel (85%) van de ruim 1600 protestantse gemeenten is betrokken bij de opvang van vluchtelingen. Een groot deel van de gemeenteleden (26%) blijkt ook persoonlijk actief voor vluchtelingen, bijvoorbeeld bij taalhulp en inburgering, door het geven van kleding of door buddy te zijn.
• In 1997 werd door de landelijke Raad van Kerken en Stichting Inlia in Dwingeloo een tentenkamp opgericht voor 20 uitgeprocedeerde asielzoekers, als protest tegen het op straat zetten van deze mensen.
• Naar aanleiding van een klacht van de Protestantse Kerk in Nederland oordeelde het Europees Comité voor Sociale Rechten op 9 juli 2014 dat de Nederlandse overheid ervoor moet zorgen dat niemand in het land verstoken blijft van voedsel, kleding en onderdak: bed, bad en brood. Dat geldt ook voor afgewezen asielzoekers; zij moeten worden opgevangen en niet op straat gezet. De uitspraak is heel belangrijk voor ongedocumenteerden.
• Al sinds 2004 pleit de Protestantse Kerk voor een ruimhartig kinderpardon. In 2018 organiseerde de Protestantse Gemeente Den Haag kerkasiel voor het Armeense gezin Tamrazyan, dat al negen jaar in Nederland woonde en met uitzetting werd bedreigd. Meer dan 1000 voorgangers uit het hele land gingen voor in de viering in de Bethelkapel. Na meer dan drie maanden kwam een einde aan het kerkasiel.Verder lezenAfsluiting kerkasiel: familie Tamrazyan kan in Nederland blijvenIn februari 2019 bereikte de landelijke politiek een moeizaam akkoord over het zogenaamde kinderpardon. Ongeveer 600 kinderen van asielzoekers die hier al jarenlang verbleven, kregen daarna een verblijfsvergunning. 
• In 2020 vraagt Kerk in Actie met andere organisaties aandacht voor de situatie van vluchtelingenkinderen in Griekenland.Verder lezenProtestantse Kerk teleurgesteld over Griekenland-deal coalitieOndanks vele acties, waaronder van veel kerkelijke gemeenten, besluit de landelijke politiek slechts 100 vluchtelingen uit Griekenland te laten overkomen.
• In februari 2022 brak er een oorlog in OekraïneVerder lezenOekraïne uit. Een grote vluchtelingenstroom kwam op gang. Veel kerken voelden zich betrokken bij deze situatie en boden hulp. In maart werd er een gebedsdienst voor recht en vrede in de Domkerk in Utrecht gehouden. Ook werd er een giro555-actie gehouden. Kerk in Actie is onderdeel van giro555.
• In datzelfde jaar wordt de situatie bij het aanmeldcentrum voor vluchtelingen in Ter ApelVerder lezenWat doet de Protestantse Kerk voor de situatie in Ter Apel? steeds schrijnender. Mensen slapen buiten, omdat er niet voldoende opvangplekken zijn. De Protestantse Kerk begint samen met de gemeente Kampen het project Samen ThuisgevenVerder lezenKerken willen samen met gemeenten opvangcrisis humanitair helpen oplossen .

Wat doet de Protestantse Kerk voor vluchtelingen?

Lokale kerken en diaconale organisaties doen het meeste werk voor vluchtelingen vanuit de kerk. Wereldwijd helpt de Protestantse Kerk vluchtelingen door - via Kerk in Actie - lokale projecten financieel te steunen. Kerken collecteren regelmatig voor deze projecten.

Steun voor vluchtelingen en ontheemden in Nederland 

• Betrokken kerken en kerkleden

Veel van de steun voor vluchtelingen en ontheemden in Nederland komt van lokale kerken en diaconale organisaties, bijvoorbeeld door vluchtelingen op te vangen of door taalhulp en het uitdelen van kleding.

• Helpen bij inburgering

Veel lokale kerken helpen vluchtelingen te integreren in wijk of dorp. Kerk in Actie helpt met tips om zelf aan de slag te gaan. Zoals de actie Deel je TafelVerder lezenDeel je tafel met vluchtelingen.

• Geloofsgesprekken met bekeerlingen

De kerkelijke commissie-Plaisier toetst jaarlijks zo’n dertig bekeringsverhalen van vluchtelingen die christen zijn geworden. De rapporten van de commissie helpen de asielzoekers bij hun procedure wanneer de IND hen niet gelooft.

• Materialen en ideeën voor gemeenten

De Protestantse Kerk heeft een maandelijkse themanieuwsbrief (Vlugschrift Vluchtelingen) en een themapagina met onder andere een serie actiebrochures. Ook zijn er speciale werkvormen voor jongeren. Rond Wereldvluchtelingendag (20 juni) staan veel kerken tijdens hun kerkdienst stil bij het lot van mensen wereldwijd op de vlucht. Kerk in Actie organiseert jaarlijks voor Wereldvluchtelingendag een collecte, brengt liturgiesuggesties uit en geeft ideeën om met vluchtelingen in gesprek te gaan. Deze materialen zijn te vinden op deze pagina:

• Hulp en perspectief voor mensen zonder papieren

Volgens schattingen leven er in Nederland 30.000 migranten zonder verblijfsvergunning. Velen van hen zijn arbeidsmigranten, anderen zijn na een mislukte asielprocedure in Nederland gebleven. Kerk in Actie steunt veel projecten voor hen, met name bij diaconieën van grote steden. Soms worden mensen ook geholpen bij een veilige terugkeer naar hun land van herkomst, als ze hier geen recht op verblijf hebben.

• Kinderen in asielzoekerscentra

In ongeveer 50 burgerlijke gemeenten zijn asielzoekerscentra gevestigd. In deze asielzoekerscentra wonen ongeveer 7.000 kinderen en jongeren. Een netwerk van kerkelijke gemeenten is bij hen betrokken.

• Samenwerking met andere organisaties

De Protestantse Kerk is lid van de werkgroep vluchtelingen van de landelijke Raad van Kerken en werkt samen met andere organisaties, zoals stichting Inlia.

• Lobby voor vluchtelingenkinderen Griekenland

Samen met plaatselijke gemeenten en maatschappelijke organisaties roept de Protestantse Kerk plaatselijke politici en het kabinet op om vluchtelingenkinderen van Griekenland naar Nederland over te laten komen. 

Steun aan vluchtelingen wereldwijd

Veel mensen zijn nog dagelijks slachtoffer van geweld en natuurrampen. Ze zijn op zoek naar een veilige plek om te overleven. Kerk in Actie biedt noodhulp en wederopbouw. Daarnaast richt de organisatie zich op rampenpreventie. Met hulp van lokale partners worden mensen weerbaar gemaakt voor klimaatverandering en andere bedreigingen. Zo zet Kerk in Actie zich bijvoorbeeld in voor de opvang van vluchtelingenkinderen in Griekenland. Hiervoor organiseert Kerk in Actie in 2021 opnieuw een huis-aan-huiscollecte. Collecteert u mee? 

Aanmelden voor de huis-aan-huiscollecte

Ook bij onderstaande projecten van Kerk in Actie zetten mensen zich in voor vluchtelingen:

• Nederland - Hulp en perspectief voor mensen zonder papieren
• Griekenland (Lesbos) - Opvang voor gestrande vluchtelingen
• Libanon/Jordanië - Lichtpunten voor Syrische vluchtelingen 
• Libanon - Kansen voor jongeren in achterstandswijk Bourj Hammoud
• Nigeria - Noodhulp en werken aan vrede
• Ethiopië - Noodhulp & rampenpreventie
• Bangladesh - Opvang van Rohingya-vluchtelingen
• Bangladesh - Beter bestand tegen het water
• Oeganda - Goed boeren in een lastig klimaat
• Colombia - Perspectief voor jonge vluchtelingen Venezuela

Bijgewerkt tot augustus 2021

Illustratie: Roel Ottow