Het boekje 'Tot Gods eer' van Marcel Barnard, professor Praktische Theologie en Liturgiewetenschap aan de Protestantse Theologische Universiteit, werd tijdens de generale synode gepresenteerd. Een handreiking om het gesprek over het hoe en waarom van de liturgie in de gemeente aan te gaan. Vijf vragen aan de auteur.
Wat beschrijft de notitie ‘Tot Gods eer’ precies?
“Binnen de Protestantse Kerk bestaat een grote diversiteit aan stromingen en liturgievormen. Mijn notitie bevat een overzicht van onze theologische kerngedachten over liturgie en een aantal essentiële punten die een belangrijke rol spelen in onze gezamenlijke traditie. De notitie is niet bedoeld als een voorschrift of handleiding, maar als een handreiking voor gemeentelijke geloofsgesprekken.”
Is er een noodzaak tot een gemeentelijk gesprek over liturgie?
“De grote diversiteit binnen de Protestantse Kerk roept de vraag op welke theologische opvattingen en elementen we gezamenlijk wezenlijk vinden voor de liturgie in de protestantse eredienst. De generale synode wil met deze handreiking het gesprek in de gemeente funderen en op gang brengen.”
Hoe ging u te werk?
“Als uitgangspunt nam ik de grondslagen van het bestaande Dienstboek dat een schat aan materiaal voor de bezinning op de eredienst geeft. Daarnaast maakte ik gebruik van de kennis van verschillende theologische faculteiten, en uiteraard heb ik geput uit mijn eigen werk als docent liturgie. Tussen alle bronnen zocht ik de overeenkomstige opvattingen en kwam uiteindelijk tot een beknopte samenvatting.”
Wat is uw conclusie?
“Ik kon een lijst met zeven kernopvattingen over de protestantse liturgie vaststellen. Onder meer dat de liturgie een weerklank is van Gods eer of heerlijkheid en voldoet aan een aantal specifieke criteria, zoals een ruimte scheppen waarin de ontmoeting tussen de drie-ene God en de gemeente kan plaatsvinden. Ook kan de liturgie met muziek, taal en inrichting van de eredienst gemeenschap creëren en mensen in beweging brengen om de nood in de wereld te helpen lenigen. Daarnaast signaleer ik vijf ‘stijlen’ van protestantse liturgie.”
Wat kunnen kerken met deze notitie?
“De notitie biedt een handreiking voor geloofsgemeenschappen. Bij discussiepunten, zoals de keuze van liederen of symbolen, kunnen zij bestuderen hoe deze zich verhouden tot die kernopvattingen. Een opvatting is bijvoorbeeld dat in liturgische muziek, naast de heerlijkheid van God, ook pijn, onrust, verdriet en verbittering mag doorklinken. Misschien is sommige muziek daarom wel ‘te makkelijk’. Ook benadrukt de notitie dat de liturgie een sacramenteel karakter heeft. De gemeenteleden kunnen daarmee bespreken of zij wel voldoende ruimte geven aan sacramenten, symbolen en andere handelingen.”
Meer informatie: protestantsekerk.nl/liturgie. Op de site zijn onder meer gespreksvragen, werkvormen en filmpjes bij het boek te vinden.
