Kerk & Communicatie
Van kerkblad tot kerkapp: communicatie behoort tot het hart van een bloeiende gemeente. Communicatie-expert Eric van den Berg neemt ze stuk voor stuk onder de loep.
Bekijk de andere artikelen in deze serie over communicatiemiddelen.
Tegenwoordig heeft vrijwel iedereen een smartphone. Berichtjes versturen, foto’s en video’s delen, het nieuws lezen, muziek luisteren, betalen in de winkel: je doet het vanuit je achterzak. Lekker makkelijk. Kerken gaan daar steeds meer in mee met een eigen kerkapp.
Media-expert Eric van den Berg sprak met Henrik Wienen over de voor- en nadelen van een kerkapp. Wienen is oprichter van Donkey Mobile. Als digitale retailer hielp hij grote modemerken om meer omzet te genereren door te ‘ver-appen’. In die commerciële omgeving heeft hij veel geleerd. Vanuit zijn levend geloof wilde hij die kennis voor zijn kerk inzetten. Dat leidde tot de geboorte van de start-up Donkey Mobile. Huh, een app starten in een krimpende markt? “Die hoor ik vaak, maar wereldwijd groeit de kerk als kool. Tweeënhalf miljard christenen hè?”, lacht Wienen. “Inmiddels gebruiken 105.000 mensen onze app in een groeiend aantal gemeenten door het hele land.”
Vier voordelen van een app
De smartphone maakt onderlinge communicatie makkelijker door apps als Gmail, WhatsApp, Telegram of Signal. Er zijn steeds meer speciale apps voor gebruik in de kerk. Met goede redenen: een goede app kan de kerk enorm helpen.
- Het is laagdrempelig
Een berichtje is zo gestuurd. Nieuwe gemeenteleden die elkaar nog niet kennen, komen via de kerkapp voor het eerst met elkaar in contact, houden elkaar op de hoogte en leren anderen kennen. Op het moment dat ze in de kerk komen, is het maken van contact een stuk makkelijker. “O, ben jij het!” - Reuzehandig voor fondsenwerving
Meer dan de helft van alle Nederlanders betaalt dagelijks digitaal, want het vertrouwen in gemak en veiligheid groeit snel. Mobile first. Daarom is een kerkapp heel handig voor fondsenwerving: een kerk heeft nu eenmaal geld nodig om te gedijen. Met een paar tikken op je smartphone doe je mee aan de collecte of geef je de Actie Kerkbalans een boost. En wie weet accepteert jouw kerk straks bitcoin, ethereum of BNB. - Het thuis van de gemeente
Zoals het gebouw de verzamelplaats is op zondag, kan de kerk dat doordeweeks zijn. Je hoeft niet te wachten op het maandelijkse kerkbladVerder lezen
Het kerkblad maken: zes tips ter verbetering of de zondagsbrief. Er is geen afhankelijkheid: iedereen kan posten en meewerken aan gemeenschapsopbouw. Groepen hebben hun eigen plek en ieder gemeentelid heeft een eigen account. Eén lichaam, vele leden! - Snel en efficiënt
Wienen beaamt de voordelen en ziet er nog een. “Als een koster door zijn rug was gegaan, stuurde hij voorheen een e-mail naar de vrijwilliger voor de wekelijkse nieuwsbrief. Hij stuurde het bericht braaf door naar iedereen die op de nieuwsbrief was geabonneerd. Response: weinig tot niets. Nu appt hij dat hij niet beschikbaar is. Binnen enkele uren zijn drie mensen bereid om een klus over te nemen en ontvangt hij beterschapswensen.”
Vier overwegingen voordat je aan een app begint
Is het alleen hosanna en halleluja? Was dat maar zo. Voor de kritische lezer: vier bezwaren!
- Onnodige angst voor 'minder verbinding'
Henrik Wienen komt vaak het vooroordeel tegen dat een kerkapp voor minder verbinding zou kunnen zorgen. "De angst is dat mensen elkaar alleen nog maar online ontmoeten in plaats van live". Die angst is volgens hem onterecht. De app is een aanvulling op hetgeen er al is. Bovendien is het juist een extra middel om makkelijk contact met elkaar te houden. Betekent wel dat een kerk hier een heldere visie op moet hebben. Zo is er ook een verhaal bekend van een gebedsgroep die minder samenkwam, omdat ze via de app hun gebedspunten gingen delen. De onderlinge verbondenheid en betrokkenheid nam daardoor juist af in plaats van toe. Henrik: "De kunst is de app als aanvullend in te zetten. Niet in plaats van." - Risico van versnippering
Afhankelijk van de app die je gebruikt, loop je risico op versnippering. Doordat het mogelijk is om gebruik te maken van kleinere chatrooms binnen een app, trekken mensen zich terug binnen ‘hun groepje’. Interne polarisatie ligt op de loer. Er zijn echter ook kerkapps waarin alle groepen zichtbaar blijven voor iedereen. - Doel of middel
Veel gemeenten willen meedoen met de nieuwe tijd en willen ook een kerkapp. Maar als je dit doet zonder helder doel, loop je het risico dat het een lege huls wordt. Zo sprak ik laatst een dominee uit de Achterhoek wiens gemeente overwoog meer met een kerkapp te doen zonder dat nagedacht was of dat paste binnen de communicatiestrategie en bij de gemeenteleden. Met een app alleen creëer je geen verbondenheid. Denk eerst na over hoe je gemeenteleden meekrijgt, of mensen wel weten hoe het werkt, en of ze überhaupt een smartphone hebben. En als er dan een app is, dan moeten er afspraken gemaakt worden over wat wel en niet mag in de app en moet helder zijn waar de app precies voor dient. - Niet iedereen aan boord
Denk aan het onderscheid toegang - geen toegang: niet iedereen heeft een smartphone of vindt het plezierig om die veelvuldig te gebruiken. Om pastorale en diaconale redenen wil je zoveel mogelijk leden aan boord hebben. Afhankelijk van de samenstelling van de gemeente kies je daar een passende vorm bij. Dat kan een app zijn, maar alleen als dat past bij een groot deel van de gemeente en als er ook oog is voor mensen die niet graag in de weer zijn met hun telefoon.
Vier tips om van je kerkapp een succes te maken
Overweeg je de intro van een kerkapp, let dan op deze vier punten.
- Doe het niet alleen
De introductie van een kerkapp is geen speeltje van een individuele enthousiasteling, dan mislukt het. Probeer een groep actieve gemeenteleden enthousiast te krijgen, die dat weer overbrengen op andere gemeenteleden. - Na de introductie begint het pas
Neem de tijd voor de introductie van de kerkapp en zorg voor follow-up. Bijvoorbeeld bij iedere collecte: download de app. Bij ontmoetingsavonden of bijbelstudiegroepen: praat door in de groep van onze bijbelstudie in de kerkapp. Je zult een flinke slinger moeten geven om de leden in een groep actief te houden. - Met de app alleen ben je er niet
Met de app alleen ben je er niet. De websiteVerder lezen
De kerkwebsite anno 2024: 7 verbetertips is nog steeds nodig. Wienen noemt dit de sales funnel van de gemeent. Als je op zoek gaat, begin je op internet. Dan kom je op de website, die uitnodigt naar een activiteit of dienst te komen. “Vervolgens nodig je mensen uit om de app te downloaden. Niet om geld te geven, maar om laagdrempelig nieuwe mensen te ontmoeten, in welke groep of met welke vraag ook. Begin daar eens mee.” - Houd vast aan je visie op communicatie
Je komt in de kerk omdat je Jezus volgt, geïnspireerd wilt raken en je leven zo wilt vormgeven. Vanuit die visie kan een app werken om mensen samen te brengen en te steunen. “En nee”, zegt Wienen, “digitaal vervangt face to face contact niet.” Groei begint met ontmoeting van mensen.
Welke kerkapps zijn er?
Er zijn meerdere apps voor kerken verkrijgbaar. Bijvoorbeeld:
- De kerkapp Donkey Mobile heeft een voor ieder gemeentelid unieke tijdlijn, zoals Instagram, waarmee je foto’s, roosters en documenten kunt delen met de hele gemeente maar ook met groepen in de kerk. Daarnaast kun je via de app collecteren en bijvoorbeeld de Actie Kerkbalans organiseren.
- Voor lokale gemeenten is er KerkSpot dat door meer dan 200 kerken wordt gebruikt. De app is een combinatie van intranet, ledenadministratie en onderlinge communicatie.
- De Scipio kerkapp startte als administratieve app. Vervolgens is de app uitgebreid met mogelijkheden om digitaal te collecteren en het kerkblad, agenda’s of de liturgie te delen in verschillende chatgroepen.
- Een goedkopere variant is de app chrch. Ook hierin is het mogelijk om bijvoorbeeld digitaal te collecteren. De mogelijkheden zijn minder dan die in de kerkapp van Donkey Mobile.
- De app Appostel is vooral financieel ingestoken, maar heeft tegenwoordig ook een chatfunctie.
- Een gemeenteoverstijgende functie heeft de app van de VKB, de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer. Hierin kunnen kerkrentmeesters door het hele land informatie met elkaar delen.
- Kerkplein ten slotte is een landelijke app, gebaseerd op de software van Donkey Mobile. Deze werkt op thema: van webmasters tot bestuurders die elkaar helpen bij praktische vragen.
Kerkapp-toppers
De Hervormde Gemeente Heerde gebruikt de kerkapp met veel succes. Bij de introductie is een heuse gideonsbende samengesteld met gemeenteleden van jong tot oud, van iedere groep. ”Dus niet een klein clubje, maar een groep die voor draagvlak kan zorgen”, licht Wienen toe. Deze groep stimuleerde het gebruik van de app proactief, zodat veel gemeenteleden zich gingen aanmelden voor laagdrempelige groepen: de bijbelstudiegroep, de fietsgroep en de klusgroep. Een simpele 'Bakkie doen?'-oproep in de app werkt dan bijzonder goed. Bovendien heeft de gemeente ‘tien geboden’ opgesteld om een veilige omgeving te creëren. Naam en rugnummers zijn bekend.
De Nieuwe Rank in ’s-Gravenzande is een pioniersplek die is uitgegroeid tot een echte gemeente. Ze gebruikt de kerkapp van Donkey Mobile sinds 2021 voor interne communicatie. De website is de etalage, in de app delen mensen lief en leed. De saamhorigheid groeit. Mensen helpen elkaar met het promoten van activiteiten maar ook met een vraag-en-aanbodgroep. Ieder gemeentelid wordt zo een vrijwilliger in functie: kerk-zijn doe je samen, de hele week door. De gemeenteleden maken zelf groepen aan, zoals ze gewend zijn bij WhatsApp. Iedereen in de gemeente wordt gezien. Het werkt als een trein.
Lees meer in de serie Kerk & Communicatie:
Illustratie: Marijke ten Cate
