De pioniersreis
Dit is één van de artikelen in een serie rond twaalf kernthema’s voor proefplekken. Proefplekken zijn diverse soorten aanvullende kerkplekken naast de gevestigde gemeenten, met een missionaire focus.
De onderliggende principes van pionieren, zijn echter breder toepasbaar. Met hier en daar een eenvoudige vertaalslag zijn de artikelen ook zeer geschikt voor gemeenteontwikkeling in het algemeen.
Het beeld voor de proefplek is een windbuggy die een weg aflegt; de pioniersreis. Viervoudig luisteren is een van de aandachtsgebieden bij het begin van de reis. Daarnaast staat het zeil symbool voor goed blijven luisteren tijdens de reis.
Elke proefplek of kerkgemeenschap begint met een missie: een droom, verlangen of roeping om iets nieuws te beginnen. Deze missie vormt de stip op de horizon tijdens de voorbereidingsfase.
Het 'waarom' van de missie - wat het leidende team drijft om een nieuwe inclusieve gemeenschap op te bouwen - gaat vooraf aan alle activiteiten en zorgt voor motivatie om te beginnen én vol te houden.
Gods missie als inspiratiebron
Missie wordt binnen de pionierende beweging van proefplekken omschreven als 'vanuit liefde in beweging komen ter wille van anderen namens God'. Hiermee wordt bewust aansluiting gezocht bij Gods grote missie, de Missio Dei. Zoals Jezus in Johannes 20:21 zegt: 'Zoals de Vader mij heeft uitgezonden, zo zend ik jullie uit.' Het leidende team en andere betrokkenen worden uitgenodigd deel te nemen aan Gods missie, waarbij er steeds nieuwe kracht komt om in beweging te komen.
Gods missie wordt wereldwijd zichtbaar op verschillende manieren. De Bijbel maakt duidelijk dat God schept, herstelt, bloei brengt, genezing en bevrijding geeft, gemeenschappen bouwt en plekken zegent met geloof, hoop en liefde. Deze wijdte van Gods missie biedt enorme inspiratie om van daaruit naar de eigen context te kijken.
Vijf dimensies van Gods missie
De vele mogelijkheden om mee te doen in Gods missie kunnen worden samengevat met vijf onderling verbonden werkwoorden:
- Vertellen - Woorden geven aan het goede nieuws van Jezus over Gods nieuwe wereld, zowel bij vieringen als in het dagelijks leven.
- Vormen - Leren hoe Jezus praktisch gevolgd kan worden als leerling, mensen inwijden in het christelijk geloof en ze geestelijk doen groeien door onderwijs en gemeenschap.
- Voorzien - Zorg voor mensen in nood door liefdevol te dienen met aandacht, geld, tijd en netwerk, waardoor mensen die lijden hulp ontvangen.
- Verzetten - Verzet tegen onrecht en onrechtvaardige structuren om zo Gods goedheid en rechtvaardigheid te laten zien, zoals strijd tegen armoede of keuzes voor eerlijke handel.
- Verzorgen - Zorg voor en bescherming van Gods schepping door een bewuste levensstijl, verantwoordelijkheid nemen in samenwerking met anderen en het delen van het grote verhaal van Gods missie.
Deze diversiteit toont dat Gods missie het volle leven raakt. Niet elke gemeente of proefplek zal alle werkwoorden in dezelfde mate in praktijk brengen, maar leidende teams kunnen evalueren welke dimensies zij benadrukken, welke meer aandacht verdienen en welke zij nog zouden kunnen toevoegen.
De route bijstellen: kort-cyclisch werken
Eenmaal onderweg naar de stip op de horizon moet elk team dat de kar trekt regelmatig terugkeren naar de missie. Pionieren en als gemeente in beweging blijven, is weerbarstig. Het vraagt om het blijven toetsen en zo nodig bijstellen van de route tijdens de reis. Dit wordt 'kort-cyclisch werken' genoemd: werken in korte periodes gevolgd door evaluatie, waardoor snel kan worden ingespeeld op zowel risico's als positieve resultaten.
Belangrijke vragen daarbij zijn: Wat brengt ons in beweging? Zien wij nog steeds kansen? Waar staan we nu en waar willen we staan over 1-3 jaar? Is er een goede basis voor samenwerking?
Biddend observeren
Voor spirituele evaluatie kunnen de drie B's helpen:
Beweging - Waar is leven en groei zichtbaar? Waar ervaren we vreugde, energie en 'open deuren'?
Blokkade - Waar ervaren we weerstand, leegte of structurele spanning die vraagt om heroverweging?
Bevestiging - Wat bevestigt God door de Bijbel, anderen, gebed en gemeenschappelijk luisteren?
Valkuilen herkennen
Wanneer de missie stagneert, is vaak het viervoudig luisteren tekortgeschoten: naar de eigen groep, de omgeving, Bijbel & gebed en de bredere kerk.
Eigen groep: De missie komt niet tot leven (te groot of vaag), is te rigide geworden, of is verwaterd doordat niet iedereen meer weet wat de richting is.
Omgeving: De missie sluit niet aan op de context, omdat er te weinig geluisterd is naar mensen in de buurt of omdat activiteiten niet blijken te werken.
Bijbel en gebed: De missie wordt een puur zakelijk project, waarbij te veel op eigen inzicht wordt geleund in plaats van op Gods leiding.
Bredere kerk: De missie staat te veel op zichzelf, vindt al elders plaats, of wordt niet breed gedragen door de achterban.
Praktijkvoorbeeld
Een voorbeeld is 'Hart voor West' in Rotterdam. Na opheffing van een kerkgebouw ontstond vanuit het verlangen dat 'het Woord zou blijven klinken in de wijk' eerst een diaconale organisatie. Door crises heen - waaronder gebrek aan een gebouw en wisselingen van teamleden - bleef het team in gebed zoeken naar Gods richting en herijkten ze hun missie. Telkens kwamen er onverwachte mogelijkheden, die als antwoord op hun gebed en hun inzet werden ervaren en waar het team mee kon bijsturen. Na enkele jaren toonde onderzoek van de gemeente Rotterdam aan dat de sociale gezondheid van de wijk significant was verbeterd.
Conclusie
Een haalbare missie vraagt om balans tussen droom en werkelijkheid, tussen geestelijke leiding en praktische uitvoering. Door regelmatige evaluatie, viervoudig luisteren en openheid voor bijstelling kan elke gemeente groeien in haar deelname aan Gods grote missie. Elk met hun eigenheid, maar allemaal met het verlangen om namens God vanuit liefde in beweging te komen ter wille van anderen.
Dit artikel is een samenvatting van het verdiepende artikel "Mission: possible - Over een haalbare missie" door Petra de Jong-Heins. Het complete artikel met verdere uitwerking en bronvermelding is beschikbaar als PDF download.
Illustratie: Anna Sieben
