Wat zijn de taken van de ouderling van dienst?

Wat doet een ouderling van dienst?

De ouderling van dienst treedt tijdens de eredienst op namens de kerkenraad en heeft één belangrijke taak, namelijk ‘het bewaken van de tucht van het geloof’. Dat wil zeggen, volgens art. XII, punt 1 van de kerkorde: ‘De gemeente is geroepen te blijven in de weg van het belijden van de kerk.’ De orden van dienst in het Dienstboek zijn samengesteld in overeenstemming met de belijdenisgeschriften van de kerk. Het past bij de protestantse traditie om enigszins vrij met die voorgestelde orden om te gaan, maar wat de kerk gelooft blijft altijd het richtsnoer.

Bij deze verantwoordelijkheid horen de volgende handelingen (taken):

• het uitspreken van een consistoriegebed
• een hand geven aan de voorganger aan het begin en aan het einde van de dienst
• het eventueel bijstaan van de voorganger gedurende de week na de eredienst
• eventueel een rol in de liturgie
• eventueel het doen van mededelingenVerder lezenHet begin van de dienst zet de toon.

Het consistoriegebed

De ouderling van dienst bidt in het consistoriegebedVerder lezenHet Consistoriegebed voor de mensen die leidinggeven aan de eredienst, die het Woord verkondigen en de sacramenten bedienen, die voorgaan in de lofzang, de kindernevendienst leiden, de voorbeden doen. Het is mooi wanneer al deze mensen zich van tevoren in de consistorie verzamelen en zich door het gebed van de ouderling gedragen weten door de gemeente.

De hand aan het begin 

Het geven van een hand aan de voorganger aan het begin van de kerkdienst is ‘de hand van de gemeenschap’. De ouderling van dienst zegt daarmee als het ware tegen de voorganger en tegen de gemeente dat de voorganger menselijkerwijs gesproken wel alleen de kansel op gaat, maar dat de kerkenraad achter hem of haar staat. De kerkenraad geeft daarmee het vertrouwen aan dat de voorganger het Woord van God heeft bestudeerd en dat er op betrouwbare wijze gepreektVerder lezenDe preek: uitleg en verkondiging van het Woord zal worden. Bij die handdruk hoeft overigens niet iets gezegd te worden, het symbool van de handdruk spreekt voor zich. Hooguit kan die bekrachtigd worden met ‘Gods vrede’.

De hand aan het eind 

Met het schudden van de hand van de voorganger aan het einde van de kerkdienst wordt er uitdrukking aan gegeven dat de dominee gesproken heeft naar Schrift en belijdenis. Ook als de ouderling van dienst zelf kritische vragen bij de preek heeft, geeft hij of zij - namens de kerkenraad en de gemeente - toch een hand. De predikant heeft als dienaar van het Woord een met het ambt gegeven vrijheid in de uitleg van de Schriften. In vertrouwen kunnen kritische vragen in kleiner gezelschap alsnog gesteld worden.

De handdruk geeft bescherming

Wanneer een lid van de gemeente kritiek op de prediking heeft en dat laat weten (en dat recht heeft hij of zij), dan is niet alleen de predikant daarin gesprekspartner, maar ook de kerkenraad, in het bijzonder de ouderlingen. Zeker bij kritieke situaties in het gemeentelijk leven waarbij de predikant sterk ‘onder vuur komt te liggen’, kan dit een grote steun zijn. Hij of zij mag een beroep op de ouderlingen doen!

Meer rollen

In sommige gemeenten heeft de ouderling van dienst een rol aan het begin van de eredienst. Hij of zij spreekt een welkomstwoord, de bemoedigingVerder lezenBemoediging & groet en soms ook het drempelgebed uit. Vanaf de groet of het gebed van de zondagVerder lezenGebed van de zondag / gebed om de heilige Geest neemt de predikant het over. Ook is een rol bij bijvoorbeeld de voorbeden, de doop en bevestiging van ambtsdragers mogelijk. Dit kan puur praktisch zijn, maar symbolische liturgische handelingen horen daar ook bij, zoals het aanreiken van de doopkaars of het meezegenen van een ambtsdrager.

Ook zijn er gemeenten waar de ouderling van dienst de praktische mededelingen doet. 

Een mooie gewoonte in sommige gemeenten is dat de ouderling van dienst die functie de hele navolgende week heeft, dus ook bij bijvoorbeeld begrafenissen en huwelijken. 

Valkuilen

• De rol van ouderling van dienst als een ‘plicht’ zien in plaats van besef hebben van de mooie verantwoordelijkheid van deze taak.
• Ongemak met het consistoriegebed in plaats van het besef dat bidden voor de voorganger en anderen met een rol in de eredienst van meerwaarde is.

Kansen

• Je verdiepen in de schoonheid van de protestantse eredienst.
• Het besef van verantwoordelijkheid geeft diepte aan de rol van ouderling van dienst.

Meer weten over de orde van dienst in de Protestantse Kerk? Bekijk deze serie:

 

Illustratie: Linda Verholt