Ideaal gesproken heeft elke gemeente twee vertrouwenspersonen: een man en een vrouw. Gemeenteleden kunnen bij hen terecht met vragen, vermoedens en meldingen van misbruik.
Taak vertrouwenspersonen
De vertrouwenspersoon biedt een luisterend oor aan degene die met verhalen, vragen of meldingen bij hem of haar komt, adviseert over eventueel te nemen stappen en ondersteunt de persoon daarbij. Daarnaast vraagt hij of zij in de gemeente, op beleids- en uitvoerend niveau, met regelmaat aandacht voor preventie van grensoverschrijdend gedrag en is alert op de uitvoering van het beleid van de kerkenraad op dit terrein.
De taak van vertrouwenspersoon is vrijwillig en wordt niet genoemd in de kerkorde. Omdat de generale synode groot belang hecht aan het onderwerp ‘veilige gemeente’ is het mogelijk verplicht stellen van deze functie momenteel onderwerp van gesprek.
Zie ook deze oproep aan kerkenraden.
Aanstellen vertrouwenspersonen
Gemeenten kunnen zelf een vertrouwenspersoon aanstellen, maar gemeenten kunnen ook vertrouwenspersonen met elkaar delen door samen te werken met andere gemeenten in de buurt of als ring van gemeenten. Elke (algemene) kerkenraad moet wel zelf met deze personen een afspraak maken en die vastleggen in een vrijwilligerscontract. Voor beide aanstellingen is een voorbeeldcontract beschikbaar: het model gemeentevertrouwenspersonen en het model gemeentevertrouwenspersonen ring.
Takenpakket vertrouwenspersoon
Het takenpakket van een vertrouwenspersoon bestaat uit:
- Voorlichting en preventie: het gesprek over ‘veilige gemeente’ op verschillende niveaus van het kerkenwerk organiseren. Deze themapagina is hierbij behulpzaam.
- Signaleren: alert zijn op signalen van mogelijk misbruik. In het meldprotocol (zie ‘Bestanden’ op de themapagina) wordt duidelijk gemaakt op welke signalen je moet letten en wat je vervolgens moet doen.
- Opvang en begeleiding: eeerste aanspreekpunt en steun voor mensen uit de gemeente die in vertrouwen iets kwijt willen over wat er in de gemeente gebeurt of waar ze zich zorgen over maken. Vertrouwenspersonen denken mee met de melder over eventuele aangiftes of klachtenprocedures en begeleiden de melder daarin.
- Informeren en adviseren: elders en anderen adviseren over mogelijke vervolgtrajecten. Zo nodig wijzen ze op pastorale, psychologische, maatschappelijke, kerkelijke of juridische hulp.
- Bijhouden van een persoonlijke registratie: jaarlijks rapporteren aan de kerkenraad, waarbij omstandigheden en personen onherkenbaar zijn. De rapportage is voorzien van een analyse en zo nodig beleidsaanbevelingen.
Achtergrond en opleiding vertrouwenspersoon
Mensen die werken in het maatschappelijk werk, onderwijs, personeelswerk of de hulpverlening zijn wellicht geschikt om in de gemeente de rol van vertrouwenspersoon op zich te nemen.
Via het Meldpunt Misbruik kunnen vertrouwenspersonen een training volgen. Onderdelen van deze training zijn:
- de persoon en de positie van de vertrouwenspersoon.
- seksueel misbruik: wat is het en hoe ontstaat het?
- gespreksvaardigheden, praktische oefeningen en feedback.
- aandacht voor preventie.
Daarnaast is het van belang dat de vertrouwenspersoon andere relevante cursussen volgt, en regionale intervisiebijeenkomsten, studiedagen en vergelijkbare bijeenkomsten bijwoont.
Illustratie: Linda Verholt
