Wat zijn de taken van een ouderling?

Het ambt van ouderling

De kerkorde zegt het volgende over ouderlingen:

‘De ouderlingen zijn in het bijzonder geroepen tot de zorg voor de gemeente als gemeenschap, het dragen van medeverantwoordelijkheid voor de bediening van Woord en sacramenten, de herderlijke zorg en het opzicht en de toerusting van de gemeente tot het vervullen van haar pastorale en missionaire roeping (en zij die daartoe zijn aangewezen), en bovendien tot de verzorging van de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de gemeente van niet-diaconale aard.’

Taak van de ouderling

Door in te zoomen op de verschillende onderdelen, wordt de reikwijdte van de taak van de ouderling inzichtelijk:

• De zorg voor de gemeente als gemeenschap. Dit doet een ouderling niet alleen, de hele kerkenraad is hiervoor verantwoordelijk. Toch zijn het de ouderlingen die met extra aandacht naar dit onderwerp mogen kijken. Hoe vormen wij een gemeenschap van Christus? Hoe zit het in deze gemeente met de relatie met God, met elkaar en de wereld om ons heen? 
• Het dragen van medeverantwoordelijkheid voor de bediening van Woord en sacramenten. Iedere kerkdienst heeft een ‘ouderling van dienst’ die ook het consistoriegebedVerder lezenHet Consistoriegebed uitspreekt. Bij de handdruk - of het gebaar - aan het begin van de dienst draagt de ouderling van dienst de verantwoordelijkheid over aan de predikant. Bij de handdruk na afloop wordt die verantwoordelijkheid als het ware 'teruggenomen'. Dit ritueel betekent dat de predikant niet in zijn of haar eentje verantwoordelijk is voor wat er tijdens de kerkdienst gebeurt. Je bent als kerkenraad, en meer specifiek als ouderlingen, samen met de predikant verantwoordelijk voor de bediening van het Woord en de sacramenten, dat wordt uitgedrukt in die handdruk.
  In de kerkenraad wordt ook aandacht geschonken aan de inhoudelijke bezinning op de verkondiging en de sacramentsbediening. Ten slotte kun je ook denken aan de taak van de ouderling bij de sacramenten, zoals aanwezig zijn bij doopgesprekken of de bediening van het avondmaal.
• De toerusting van de gemeente tot het vervullen van haar pastorale en missionaire roeping. De gemeente is een missionaireVerder lezenMissionair werk en pastoraleVerder lezenPastoraat gemeenschap, de leden hebben hierin een opdracht en de kerkenraad draagt daar de verantwoordelijkheid voor. Ook juist als het gaat om het toerusten van de leden. De missionaire roeping kan belegd zijn bij een missionaire ouderling, een missionaire werkgroep of een evangelisatiecommissie.
• De herderlijke zorg (pastoraat) in de vorm van daadwerkelijke nabijheid en persoonlijke aandacht, namens de Herder. Uiteindelijk is Hij het die zorgt. In de kerk geven we die zorg gestalte door betrokken te zijn op elkaar. De predikant en de ouderlingen bewaken dat samen, geven er ook zelf gestalte aan, gaan erin voor, maar uiteindelijk is het iets van de hele gemeente: we bevorderen de onderlinge zorg. Het heeft ook met onderling pastoraatDownload hier een digitale brochure over onderling pastoraat te maken: gemeenteleden staan elkaar bij, helpen en bemoedigen elkaar. 
• Het opzicht. Als ouderling ben je samen met de predikant(en) medeverantwoordelijk dat de leden van de gemeente op de weg van het belijden van de kerk blijven en om hen daar zo nodig op aan te spreken. Er kan iets misgaan in de gemeente, qua gedrag of qua het belijden van de kerk. Daar kunnen gemeenteleden elkaar op aanspreken.
• De verzorging van de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de gemeente van niet-diaconale aard is de verantwoordelijkheid van de ouderling-kerkrentmeesterVerder lezenWat zijn de taken van een kerkrentmeester?. 

Profiel ouderling

In veel gemeenten wordt de taak van de ouderling vooral pastoraal ingevuld. Ambtsdragers moeten dan in staat zijn om pastorale gesprekken te voeren. Maar je kunt ook denken aan een andere invulling, zoals een ouderling voor liturgie of voor vorming en toerusting. Veel gemeenten kennen ook een jeugdouderling of een missionaire ouderling. Deze ouderlingen blijven medeverantwoordelijk voor het geheel van de gemeente, ze hebben alleen een meer specifieke opdracht binnen dat geheel.

Valkuilen

• De taak van ouderling vernauwen tot pastoraat, terwijl een ouderling verantwoordelijk is voor meer dan pastoraat alleen.
• Denken dat je dit allemaal alleen moet doen, terwijl er waarschijnlijk genoeg mensen te vinden zijn dit graag met je meedenken over bepaalde onderwerpen en ook een deel van je taak op zich willen nemen (denk aan bezoekmedewerkers, een missionaire werkgroep, een werkgroep eredienst).
• De zorgen van mensen te veel op je nek nemen; het is belangrijk om ook weer los te laten en toe te vertrouwen aan de Herder.
• Wees je bewust van het ambtsgeheim, bespreek geen personen in het pastorale team. 

Kansen

• De breedte van de rol geeft je de kans om een belangrijke bijdrage leveren aan de bloei van de gemeente.
• Het menselijke aspect inbrengen in kerkenraadsvergaderingen: wat je hoort in je pastorale werk kan van belang zijn om in de kerkenraad te bespreken. Wat leeft er in de gemeente, wat speelt er, moeten we daar als kerkenraad iets mee? Daarbij gaat het om méér dan de onderlinge gemeenschap, het gaat altijd om die drievoudige verbondenheid: met God, met elkaar en met de wereld om ons heen. 
• Je verdiepen in de betekenis van de eredienstVerder lezenOrde van dienst en welke rol jij als ouderling daarin mag vervullen.

Cursus voor ouderlingen

In de online basistraining ouderling ga je aan de slag met jouw roeping en kwaliteiten als ouderling. Je leert wat de bijbel en de kerkorde ons vertellen over het ambt van ouderling. Ook ga je aan de slag om jouw specifieke taken en kwaliteiten te leren kennen, zodat je je eigen opdracht voor de praktijk doordacht kunt formuleren en gedegen aan de slag kan als ouderling. 

Illustratie: Linda Verholt