De diaken heeft een belangrijke rol als voortrekker in de diaconale roeping van de gemeente. Die diaconale roeping kun je als volgt samenvatten: delen van wat de gemeente aan gaven geschonken is, helpen waar geen helper is en getuigen van de gerechtigheid van God waar onrecht geschiedt.
Betekenis diaken
Het woord diaken komt van het Griekse woord: διακονος, diakonos, dat dienaar betekent. Diakenen worden nogal eens ‘de doeners’ van de kerk genoemd: mensen die de handen uit de mouwen steken en zich inzetten voor mensen die hulp nodig hebben. Diakenen geloven in delen.
Het ‘doen’ van diakenen is geïnspireerd op het evangelie. Ze zijn gericht op het voorkómen, opheffen, verminderen en uithouden van lijden en nood van (groepen) mensen. Diakenen zijn daarnaast gericht op het scheppen van rechtvaardige verhoudingen in kerk en samenleving. Zowel in Nederland als wereldwijd.
Diaken in de Protestantse Kerk
In de huidige versie van de kerkorde (januari 2022) wordt er 64 keer over diakenen en 89 keer over diaconaat gesproken, een teken van het belang van diaconaat. In de kerkorde staan de taken van de diaken als volgt verwoord:
Tot opbouw van de gemeente met het oog op haar dienst in de wereld is aan de diakenen toevertrouwd
- de ambtelijke tegenwoordigheid in de kerkdiensten;
- de dienst aan de Tafel van de Heer;
- het mede voorbereiden van de voorbeden;
- het inzamelen en besteden van de liefdegaven;
- het toerusten van de gemeente tot het vervullen van haar diaconale roeping;
- het verlenen van bijstand, verzorging of bescherming aan hen die dat behoeven;
- het nemen of ondersteunen van initiatieven die gericht zijn op het bevorderen van het maatschappelijk welzijn;
- het dienen van de gemeente en de kerk in haar bemoeienis met betrekking tot sociale vraagstukken en het aanspreken van de overheid en de samenleving op haar verantwoordelijkheid dienaangaande;
- en zo zij daartoe geroepen worden, het dienen van de kerk in of vanwege de meerdere vergaderingen.
Wat doet een diaken?
De diaken ondersteunt de gemeente in haar diaconale roeping in de wereld. Voor iedere diaken geldt dat hij/zij een onmisbare rol heeft bij de bediening van het Avondmaal, bij de voorbereiding van de voorbeden, en verantwoordelijk is voor de collecte.
De verdere invulling van deze roeping is voor iedere gemeente anders. Dat hangt af van de diaconale vragen die leven in de omgeving van de gemeente en de diaconale talenten die in de gemeente aanwezig zijn. Zitten er veel mensen met verstand van duurzaamheid en klimaat in de gemeente, dan is het wellicht goed om daarop te focussen. Staat de kerk in een wijk of dorp waar veel armoede is of is er een asielzoekerscentrum in de buurt, dan zijn dat onderwerpen waar de diaconie haar aandacht op kan richten. Maak hier bewuste keuzes in door goed te kijken wat de interne en externe omstandigheden van de gemeente zijn. Behulpzaam hierbij zijn de startgidsen ‘Kerk in de buurt’. Die helpen om bewuste keuzes te maken.
Diakenen zijn lid van de kerkenraad. Het is belangrijk dat zij hun rol niet verkleinen tot de diaconale onderwerpen op de agenda. Ze zijn tenslotte ook geroepen tot de ‘toerusting van de gemeente tot het vervullen van haar diaconale roeping’. Dat is een grotere opdracht dan zorgen dat mensen voldoende geld in de collectezak doen. Dat betekent dat diakenen ook mogen meedenken over hoe je de gehele gemeente laat getuigen van de gerechtigheid van God en dat zij pleitbezorger kunnen zijn voor hen die geen helper hebben.
Hoe word je diaken?
In de gemeenten die behoren tot de Protestantse Kerk kan ieder belijdend lid diaken worden. Dit ambt vervul je voor 4 jaar. Dat doe je niet alleen. De kerkorde geeft aan dat iedere gemeente in ieder geval 2 diakenen heeft. Samen - met eventuele diaconale rentmeesters - vormen zij het college van diakenen.
Valkuilen
- Geen focus aanbrengen in het diaconale werk van de gemeente, waardoor je overspoeld kunt worden door hulpvragen.
- Het ambt vernauwen tot alleen maar geld inzamelen en uitdelen of alleen maar praktische hulp bieden, terwijl je als diaken juist ook een taak hebt binnen het geheel van de gemeente.
- Je zo laten leiden door de jaarplanning dat je geen ruimte hebt om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen, of dingen eens helemaal anders doen.
Kansen
- Handen en voeten geven aan een belangrijke opdracht van Jezus zelf: wat je voor mijn naaste hebt gedaan …
- Hulp bieden zoals bijna geen instantie dat kan. Dichtbij en betrokken.
- Pleitbezorger zijn voor hen die geen helper hebben - de noodklok luiden en een ware ambassadeur zijn.
Training diaken
Je leert in deze online training wat je roeping, taak en verantwoordelijkheid is als diaken. Samen met diakenen uit het hele land verdiep je je in jouw specifieke rol en bekijk je hoe dat praktisch kan werken in de diaconie van jouw gemeente. Daarnaast komt je taak in de eredienst aan bod en wordt er stilgestaan bij vragen rond de verantwoording van de collectezak en hulpverlening. Aan het einde van de training heb je je eigen opdracht voor de praktijk geformuleerd.
Illustratie: Linda Verholt
